Bericht uit de ruimte – Nummer 21

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Op maandag 16 september werd Peggy Whitson, die samen met de Russen Valery Korzun en Sergey Treshchev al sinds juni aan boord van het ISS verblijft, door het hoofd van NASA, Sean O’Keefe, benoemd tot Science Officer, oftewel wetenschapsofficier. O’Keefe meldde tegelijkertijd dat alle volgende expedities naar het ISS een wetenschapsofficier zullen hebben, en dat deze persoon de eindverantwoordelijkheid draagt voor alle (Amerikaanse) experimenten die aan boord van het station zullen worden uitgevoerd.

Op 29 september kondigde zich het eerste bezoek aan voor de Expeditie-5, toen de onbemande bevoorradingscapsule Progress M1-9 aan de Zvezda module van het ruimtestation koppelde. De Progress M1-9 had meer dan twee ton aan voorraden en brandstof aan boord. De drie ruimtevaarders begonnen met het overladen van de spullen naar de Zarya module. Daar werden deze spullen zolang opgeslagen, omdat het grootste deel gebruikt zal worden door de zesde expeditie.

De koppeling van de Progress M1-9 kwam enkele dagen nadat het bedrijf Energia, dat de Soyuz en Progress capsules bouwt, bekend maakte dat het geen voldoende financiële middelen had om het ISS programma langer te blijven steunen. De Russische ruimtevaartorganisatie had namelijk de rekening nog niet betaald. Energia waarschuwde dat als de situatie niet snel zal verbeteren Rusland hun aandeel in de logistieke operaties ten behoeve van het ISS niet meer zal kunnen nakomen.

De shuttle Atlantis zou op 2 oktober gelanceerd worden, maar het weer gooide roet in het eten. Terwijl op de lanceerbasis in Florida het zonnetje scheen, naderde de orkaan Lili het vluchtleidingscentrum in Houston, Texas. Houston droeg de leiding over het ISS over aan het Russische vluchtleidingscentrum in Moskou tot na de orkaan enkele dagen later gepasseerd was. Gelukkig voor de vluchtleiders had het centrum in Houston door de orkaan nagenoeg geen schade opgelopen. De lancering van de Atlantis werd vervolgens vastgesteld voor 7 oktober.

Kunstmanen en satellieten

De Spaanse communicatiesatelliet Hispasat-1D werd op 18 september door een Atlas-2AS raket gelanceerd. Achtentwintig minuten na de lancering werd de satelliet in de geplande geostationaire overgangsbaan geplaatst. Hispasat-1D gebruikte vervolgens zijn eigen motor om zijn geostationaire positie op 30 graden Westerlengte te bereiken waar de kunstmaan stil lijkt te hangen ten opzichte van de aarde. De satelliet is gebouwd door Alcatel in Frankrijk, en zal de komende vijftien jaar digitale televisie- en datatransmissies gaan verzorgen. Europa, Noord-Afrika, het Midden-Oosten en de Oostelijke rand van Noord-Amerika worden door de satelliet bestreken.

Op 26 september werd een Russische navigatiesatelliet, de Nadezhda-M, door een Kosmos-3M raket in een baan om de aarde gebracht. De lancering vond plaats vanaf de basis Plesetsk. Nadezhda-M kwam in een bijna cirkelvormige baan tussen 987 en 1.022 kilometer. De inclinatie bedroeg 83 graden. Naast navigatieapparatuur is de satelliet ook uitgerust met een transponder bedoeld voor communicatie ten behoeve van reddingsoperaties op zee en in afgelegen gebieden.

Op 4 oktober was het precies 45 jaar geleden dat de eerste kunstmaan, de Sputnik-1, door de Sovjet-Unie werd gelanceerd.

Het zonnestelsel in

Om even terug te komen op het bericht in de vorige nieuwsbrief; het object dat in een uitzonderlijk hoge baan om de aarde ontdekt was en vermoedelijk de derde trap van de Apollo-12 maanraket is. Baananalyse heeft inmiddels aangetoond dat dit object in maart 1971 uit een hoge baan om de aarde vertrokken is. Dat lijkt inderdaad een bevestiging dat het hier om de derde trap van de Apollo-12 gaat. Deze kwam na de lancering in november 1969 in een zeer ruime baan om de aarde met een periode van 43 dagen. In maart 1971, na negen of tien omlopen, passeerde de trap Lagrange-1, het punt waar de zwaartekracht van de zon en de aarde even groot zijn, en kwam vervolgens in een eigen baan om de zon. In april 2002 werd het weer ingevangen door de aarde. Omdat zijn baan iets binnen die van de aarde lag, had de derde trap 33 omlopen om de zon voltooid terwijl de aarde er 31 had gemaakt.
In juni 2003 zal de rakettrap het aarde-maan systeem weer verlaten via het Lagrange-1 punt. Waarschijnlijk zal dit object dus periodiek tussen een baan om de zon en een baan om de aarde blijven wisselen. Op de lange termijn zijn dit soort banen niet stabiel en binnen enkele millennia zal de rakettrap dan toch op de aarde of de maan te pletter slaan.

Recente lanceringen