Bericht uit de ruimte – Nummer 36

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Het International Space Station werd eind mei bewoond door de zevende expeditie, bestaande uit de Rus Yuri Malenchenko en de Amerikaan Edward Lu. De tweekoppige bemanning spendeert het merendeel van hun tijd aan onderhoud van het ruimtestation. Zo moesten in de Zvezda module enkele batterijen worden vervangen en hadden de klimaatsystemen ook veel aandacht van de bemanning nodig. Het weinige wetenschappelijke werk werd uitgevoerd door Lu in de glovebox in het Destiny laboratorium.
Op 31 mei werden de motoren van de aangekoppelde Progress M-47 gedurende zeven minuten ontstoken om de snelheid van het complex met een meter per seconde te vergroten. Deze manoeuvre was noodzakelijk om een satelliet, MegSat, op veilige afstand te kunnen passeren. Het was de zesde keer sinds de lancering van de eerste module van het ISS in november 1998 dat het ruimtestation een manoeuvre uitvoerde om een ander object in een baan om de aarde te ontwijken.

Het onderzoek naar het ongeluk met de shuttle Columbia op 1 februari jongstleden vordert gestaag. Op 29 mei voerde men voor het eerst een test uit om de gevolgen van de inslag van een stuk isolatiemateriaal op de koolstofversterkte voorrand van de shuttlevleugel te onderzoeken. Hiertoe was een stuk vleugel nagebouwd en uitgerust met fiberglass vleugelrandpanelen afkomstig van de prototype shuttle Enterprise. Het eerste stuk isolatie werd precies op dezelfde locatie afgevuurd als waar de Columbia geraakt was tijdens haar laatste lancering op 16 januari. En inderdaad beschadigde het isolatiemateriaal inderdaad een zogenoemd T-seal, dat tussen elke twee panelen loopt. Door het beschadigde T-seal ontstond een opening waardoor tijdens de terugkeer in de dampkring hete gassen het inwendige van de vleugel kunnen binnentreden. Helemaal representatief was deze test niet, want normaal is de voorste rand van de vleugel bekleed met koolstofversterkte panelen. Wel is fiberglass ongeveer 2,5 maal veerkrachtiger dan de normale panelen, en daarom valt te verwachten dat de schade aan normale panelen onder dezelfde omstandigheden groter zal uitvallen als tijdens deze eerste test. In juni is een soortgelijke test gepland met koolstofversterkte panelen afkomstig van de shuttle Discovery.
Hiermee lijkt een verband te zijn gelegd tussen de inslag van het stuk isolatiemateriaal als belangrijkste oorzaak van het verongelukken van de Columbia. Toch waarschuwen onderzoekers van het Columbia Accident Investigation Board (CAIB) ervoor om te vroeg definitieve conclusies te trekken; er zijn immers geen brokstukken van de locatie van inslag van de Columbia tot dusver teruggevonden, en er is dus alleen indirect bewijs (camerabeelden) dat de inslag op die specifieke locatie heeft plaatsgevonden.
Al eerder was isolatiemateriaal op modellen van de deuren van het landingsgestel afgeschoten, maar dat had niet tot noemenswaardige schade geleid. Het CAIB verwacht haar definitieve onderzoeksrapport eind juli gereed te hebben.

Op 28 mei overleed de Russische oud-kosmonaut Oleg Makarov op 71-jarige leeftijd aan een hartaanval. Makarov maakte zijn eerste ruimtevlucht in de Soyuz-12 in 1973. Later, in respectievelijk januari 1978 en november/december 1980, zou hij tweemaal naar het ruimtestation Salyut-6 vliegen. Ook was Makarov betrokken bij de mislukte Soyuz lancering op 5 april 1975. Toen weigerde de derde trap dienst en moesten Makarov en zijn collega Lazarev een gevaarlijke noodlanding uitvoeren in Siberië.

Kunstmanen en satellieten

China heeft op 24 mei haar derde Beidou navigatiesatelliet in de ruimte gebracht. De lancering vond plaats vanaf de basis Xichang en de Lange Mars-3A draagraket leverde de kunstmaan keurig netjes af in een supergeostationaire overgangsbaan. Later, op 26 mei, zou Beidou-3 haar eigen apogeummotor gebruiken om de cirkelvormige geostationaire positie te bereiken.

Op 30 mei landde een kleine Japanse capsule in de zee ten oosten van de Ogasawara eilanden. De terugkeermodule van de Unmanned Space Experiment Recovery System (USERS) had verschillende micro-zwaartekrachtexperimenten aan boord, waaronder de productie van supergeleidende materialen in gewichtsloosheid. USERS werd kort na de landing uit het water opgevist. De kunstmaan is september 2002 gelanceerd met een H-2A raket en bestond uit twee delen; een servicemodule die in een baan om de aarde achterbleef, en een landingscapsule. De servicemodule van USERS zal de komende maanden nog doorgaan met enkele experimenten.

Het zonnestelsel in

Europa’s eerste missie naar de rode planeet, Mars Express, zal gelanceerd worden op 2 juni om 17:45 uur GMT.

De op 9 mei jongstleden gelanceerde Japanse planetoïde verkenner Muses-C is inmiddels Hayabusa gedoopt, het Japanse woord voor “valk.”

Recente lanceringen