Bericht uit de ruimte – Nummer 41

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Het International Space Station wordt bewoond door de Expeditie-7, bestaande uit de Rus Yuri Malenchenko en de Amerikaan Edward Lu. Op 27 augustus werd de met afval volgeladen Progress M-47 ontkoppeld, waarmee de achterdeur van het ruimtestation vrij kwam voor de volgende vrachtvaarder. Later die dag ontstak de Progress haar motoren en verbrandde in de atmosfeer boven de Grote Oceaan.

Op 26 augustus werd het eindrapport van de Columbia Accident Investigation Board gepubliceerd. Daarin wordt niet alleen naar de technische oorzaak van het verongelukken van de shuttle gekeken, maar ook fel uitgehaald naar het management van NASA. Mede door dat NASA de belofte had gedaan aan het Amerikaanse Congres om de Node-2 voor 19 februari 2004 te lanceren, kwam het lanceerschema van de shuttle nogal onder druk te staan. Dat leidde er toe dat mogelijke problemen voor een vlucht als minder zwaar werden geclassificeerd. Zo was er tijdens STS-112 in oktober 2002 ook een probleem met isolatiemateriaal dat loskwam van de externe tank, maar dit werd terzijde geschoven als zijnde niet kritisch voor de lanceringen van STS-113 of STS-107. Helaas werd dit de Columbia fataal.
Ook is in het rapport een passage te vinden over hoe de bemanning van de Columbia gered had kunnen worden door het lanceren van de shuttle Atlantis op een reddingsmissie. Hoewel NASA gedurende de vlucht op de hoogte was van het feit dat isolatiemateriaal de vleugel had geraakt, doch er werden geen pogingen ondernomen om de precieze omvang van eventuele schade te bepalen. Men nam aan dat er geen noemenswaardige schade was en dat de landing zonder problemen kon worden uitgevoerd.
In het rapport worden aanbevelingen gedaan om de veiligheid van de shuttle in de toekomst te vergroten, al wordt ook bevestigd dat ruimtevaart nooit geheel een risicoloze bezigheid zal worden. Een aantal van die aanbevelingen moet worden geïmplementeerd voordat de shuttle haar eerstvolgende vlucht zal maken. NASA verwacht deze vlucht in maart of april 2004, maar de implementatie van de aanbevelingen zal waarschijnlijk een uitstel tot de zomer van 2004 tot gevolg hebben.

Kunstmanen en satellieten

Op 12 augustus werd een Russische militaire satelliet door een Soyuz-U raket in een baan om de aarde gebracht. Deze kunstmaan kreeg nummertje 2399 in de Kosmos reeks, welke veelal gebruikt wordt voor Russische militaire satellieten. De kunstmaan kwam in een baan tussen 170 en 311 kilometer onder een hoed van 65 graden met de evenaar. Kosmos-2399 is waarschijnlijk, gezien de geringe hoogte, een spionagesatelliet. Later wijzigde de kunstmaan haar baan naar tussen 205 en 330 kilometer.

Scisat-1, een kunstmaan voor de Canadian Space Agency, werd op 13 augustus gelanceerd door een Pegasus-XL raket. De Pegasus werd afgeworpen vanonder de vleugel van een L-1011 vliegtuig voor de kust van de basis Vandenberg. Scisat-1 kwam in een baan tussen 641 en 654 kilometer hoogte terecht. De inclinatie bedroeg 73,9 graden. De kunstmaan heeft een spectrometer aan boord om de samenstelling en opbouw van de bovenste lagen van de troposfeer en de stratosfeer te bestuderen, alsmede een instrument om ozon- en aërosolconcentraties in de atmosfeer te meten.

Op 19 augustus lanceerde Rusland weer twee militaire satellieten, Kosmos-2400 en Kosmos-2401. Beide kunstmanen werden door een enkele Kosmos-3M raket gelanceerd, en kwamen in banen tussen 1467 en 1500 kilometer terecht. De hoek met de evenaar bedroeg 82,5 graden. De kunstmanen zijn waarschijnlijk Strela-3 communicatiesatellieten.

Op 25 augustus werd de vierde en laatste van NASA’s grote observatoria gelanceerd, de SIRTF (Space Infrared Telescope Facility). SIRTF is de opvolger van de Nederlands-Brits-Amerikaanse IRAS (1983) en Europa’s ISO (1995 tot 1998) infraroodtelescopen.
SIRTF had bij lancering een massa van 925 kilogram en is gebouwd door Lockheed Martin. De kunstmaan werd door de Delta-2 Heavy in de geplande heliocentrische baan geplaatst. Deze baan heeft een iets langere periode dan het aardse jaar, namelijk 4 dagen langer. Hierdoor vliegt SIRTF achter de aarde aan, en verwijdert zich geleidelijk. Op een gegeven moment zal SIRTF hierdoor buiten het communicatiebereik met de aarde vallen, maar voor die tijd zal de voorraad vloeibare Helium die nodig is om de telescoop te koelen al uitgeput zijn.

Recente lanceringen