Bericht uit de ruimte – Nummer 46

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Het International Space Station wordt bewoond door de Amerikaan Michael Foale en de Rus Aleksandr Kaleri, die samen Expeditie-8 vormen. Het ruimteschip Soyuz TMA-3 is gekoppeld aan de Pirs module, en de vrachtcapsule Progress M-48 zit vast aan de achterste koppelpoort van de Zvezda woonmodule.
Vanaf 5 december wordt de standregeling van het ISS door de stuwraketten op de Russische modules verzorgd. Dit geeft vluchtleiders de mogelijkheid om de problemen met een van de Amerikaanse gyroscopen beter te kunnen onderzoeken. Deze situatie zal naar alle waarschijnlijkheid tot midden januari duren. Er zijn vier gyroscopen waarvan er minimaal twee nodig zijn. Vorig jaar juni faalde al een gyroscoop en deze herfst begon een tweede zich afwijkend te gedragen.

In verband met het ongeluk met de shuttle Columbia ziet het schema bemande ruimtevluchten van de VS en Rusland er momenteel zo uit:

• 19 april 2004: Soyuz TMA-4 met de twee Expeditie-9 astronauten en de Nederlander Andre Kuipers. Kuipers zal na een week met de huidige Expeditie-8 in de Soyuz TMA-3 naar de aarde terugkeren.
• 12 september 2004: Shuttle Atlantis op missie STS-114 met zeven astronauten. Eerste shuttlevlucht na het Columbia ongeluk. Atlantis zal de logistieke MPLM module met nieuwe voorraden tijdelijk aan het ISS koppelen. De astronauten zullen een defecte gyroscoop van het ruimtestation vervangen. Tevens worden methoden getest om het hitteschil van de shuttle te kunnen repareren.
• Midden oktober 2004: Soyuz TMA-5 met twee of drie astronauten. Een week later zullen zij met de Soyuz TMA-4 naar de aarde terugkeren.
• 15 november 2004: Shuttle Discovery op missie STS-121 met vier astronauten en de driekoppige Expeditie-10 bemanning. Extra ingelaste shuttlevlucht na het Columbia ongeluk. De Discovery zal extra voorraden voor het ISS meenemen in de Spacehab module in het vrachtruim. De Expeditie-9 bemanning zal met de Discovery naar de aarde terugkeren.
• 15 februari 2005: Shuttle Atlantis op missie STS-115 met zes astronauten. Hervatting van de ISS assemblagevluchten. De astronauten zal het S3/S4 Integrated Truss Segment met de tweede set Amerikaanse zonnepanelen aan het ISS bevestigen.

Kunstmanen en satellieten

Op 29 november mislukte de lancering van twee Japanse spionagesatellieten, IGS-2a en IGS-2b, met een H-2A raket. Dit was de zesde lancering van een H-2A raket en de eerste mislukking van dit programma. Ongeveer elf minuten waren de vluchtleiders genoodzaakt de raket en haar lading op te blazen, omdat de raket de vereiste baansnelheid niet meer kon bereiken. De reden hiervoor was een van de twee vastebrandstof opduwraketten zich niet had afgescheiden van de eerste trap. Toen de eerste trap en de aangehechte opduwraket zes minuten na de lancering werden afgeworpen, was de snelheid te laag voor de tweede trap om een omloopbaan te bereiken. De twee kunstmanen, beide gebouwd door Mitsubishi, zouden voornamelijk gebruikt worden voor het observeren van Noord-Korea.

Een Atlas-2AS bracht op 2 december een geheime militaire lading in de ruimte. De lancering vond plaats vanaf de basis Vandenberg aan de westkust van de VS. De Centaur trap plaatste zijn lading in een baan tussen 1010 en 1210 kilometer boven het aardoppervlak. De hoek met de evenaar bedroeg 63,4 graden. Waarnemers op de grond hebben bevestigd dat een tweetal kunstmanen zijn waargenomen. De kunstmanen zouden speciaal bedoeld zijn om scheepvaartverkeer op de oceanen te observeren. Zowel de draagraket als de kunstmanen zouden gebouwd zijn door Lockheed Martin.

Op 5 december werd de eerste Strela raket voor een satellietlancering gebruikt. De derde trap en een testsatellietje werden in een baan tussen 452 en 461 kilometer geplaatst, onder een hoek van 67,1 graden met de evenaar. Het satellietje werd Gruzomaket genoemd, het Russische woord voor testlading. De Strela raket is een UR-100NU ballistische raket waarbij de militaire lading vervangen is door een derde trap.

Een enkele Proton raket bracht op 10 december drie kunstmanen ten behoeve van het Russische Glonass navigatienetwerk in de ruimte. De drie satellieten, Kosmos-2402 tot en met -2404, kwamen in een baan tussen 18930 en 19330 kilometer, met een inclinatie van 65,1 graden.

De laatste UHF Follow-On communicatiesatelliet voor de Amerikaanse Marine werd op 18 december door een Atlas-3B gelanceerd. De kunstmaan werd in een geostationaire baan geplaatst.

De militaire spionagekunstmaan Kosmos-2399 heeft volgens commando op 9 december haar zelfvernietigingprogramma uitgevoerd. Met grondradar zijn er na de explosie minimaal 21 brokstukken in de baan aangetroffen.

Het zonnestelsel in

Op 9 december moest de Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA de hoop opgeven om de Marssonde Nozomi in een baan om de rode planeet te kunnen plaatsen. De reden hiervoor was dat technici er niet in geslaagd waren de motor operationeel te krijgen. De electronica om deze aan te sturen was defect geraakt na een zonne-uitbarsting in de lente van 2002. Op 14 december passeerde Nozomi Mars op een hoogte van ongeveer 900 kilometer en kwam vervolgens in een heliocentrische baan terecht.

Op 19 december nam Europa een belangrijke stap in de exploratie van Mars. Om 8:31 uur GMT werd de Beagle-2 van de Mars Express afgescheiden. Beide sondes bevonden zich toen nog op een afstand van 3 miljoen kilometer van de planeet. Het richten van de Beagle-2 werd uitgevoerd door de Mars Express, en is een kritische operatie omdat het landertje geen eigen motor heeft om eventuele fouten te corrigeren. Kort voor 2 uur GMT ’s nachts op 25 december zal de Beagle op de planeet landen. Rond dezelfde tijd zal de Mars Express haar motor ontsteken om in een baan rond de planeet te komen. Dit is de eerste Europese zelfstandige missie naar een andere planeet.

De Amerikaanse Mars Exploration Rovers zullen op 4 en 25 januari op de rode planeet landen.

Recente lanceringen