Bericht uit de ruimte – Nummer 66

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt gemiddeld elke drie weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

De Amerikaan Leroy Chiao en de Rus Salizhan Sharipov, die samen de Expeditie-10 bemanning vormen, verblijven sinds 16 oktober aan boord van het ruimtestation ISS. Het ruimteschip Soyuz TMA-5 is aan de Zarya module gekoppeld en de Progress M-50 zit vast aan de achterzijde van de Zvezda module.
De Progress M-50, nu volgeladen met afval en overbodige spullen, werd op 22 december om 19:34 uur losgekoppeld van het ruimtestation. Drie uur later werden de motoren gebruikt om de vrachtvaarder af te remmen, waarna het in de dampkring verbrandde.
Op 23 december werd de opvolger Progress M-51 gelanceerd vanaf de basis Baykonur in Kazachstan. Dit was de zestiende Progressvlucht naar het International Space Station. Twee dagen later om 23:58 uur koppelde de Progress M-51 zonder problemen aan de achterzijde van de Zvezda module, waarna Chiao en Sharipov konden beginnen met het uitladen van de aangeleverde voorraden. De Progress bracht in totaal 2289 kg aan lading naar het ruimtestation, waaronder 560 kg brandstof, 50 kg zuurstof, 420 kg water, en 1259 kg stuksgoederen zoals voedselcontainers, kleding, apparatuur, etc. Hiermee is er voldoende voedsel aan boord om een tweekoppige bemanning tot midden mei van eten te voorzien. De eerstvolgende Progress lancering is voorzien voor begin maart.

De Russische oud-ruimtevaarder Gennedy Strekalov is op 25 december op 64-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van kanker. Strekalov vloog in de jaren tachtig en negentig verschillende malen naar de ruimtestations Salyut-7 en Mir.

Het zonnestelsel in

Cassini-Huygens, sinds 1 juli in een omloopbaan om de planeet Saturnus, heeft op 16 december een laatste kleine manoeuvre uitgevoerd waarbij de combinatie op een directe inslagkoers met de maan Titan is komen te liggen. Hiermee was alles in gereedheid voor het afstoten van de Europese Huygenssonde die op 14 januari in de atmosfeer van Titan zal afdalen.
Op 25 december begon Cassini met het uitvoeren van een serie opdrachten om Huygens los te koppelen. Door middel van pyrotechnische messen werd de elektrische kabels doorgesneden die Huygens sinds de lancering in 1997 van energie hadden voorzien. Vervolgens werden de bouten opgeblazen waarmee Huygens vastzat. Drie veren drukten om precies 02:00 uur de sonde weg van Cassini. Bij deze actie werd tegelijkertijd Huygens ook nog eens in een draaibeweging gebracht. Door met 7 toeren per minuut om haar as te draaien, is de Huygens sonde gestabiliseerd als deze over enkele weken de atmosfeer van Titan binnenvliegt. Doordat het 68 minuten duurde eer het licht, en dus ook radiosignalen, de 1,5 miljard km tussen Saturnus en de aarde overbrugt had, konden vluchtleiders dan ook niet ingrijpen in deze hele manoeuvre.
Twaalf uur na de afscheiding maakte Cassini een foto van de zich verwijderende Huygens, waarmee nog eens bevestigd werd dat de sonde op de correcte koers naar Titan ligt. Om de batterijen van Huygens te sparen bevindt de sonde zich in een slaapmodus. Alle een klok is operationeel en deze zal enkele uren voor de afdaling de instrumenten en systemen in de sonde activeren.
Omdat ook Cassini op een directe inslagkoers met Titan lag, werd op 27 december haar motor weer ontstoken. Op 14 januari zal Cassini Titan op een afstand van 65.000 km passeren, en de gegevens van de Huygens sonde tijdens haar afdaling te verzamelen om later naar de aarde te zenden.

Het Marswagentje Opportunity heeft inmiddels de restanten van haar hitteschild bereikt. Het hitteschild ligt op 200 meter van de Endurance krater. Uit foto’s die Opportunity op 22 december nam blijkt dat het hitteschild na de eerste inslag weer is opgeveerd en enkele meters verderop pas definitief tot stilstand is gekomen.

Recente lanceringen

• 21 december 2004 • 21:50 UT • Lanceerplaats: Cape Canaveral • Draagraket: Delta-4H
  Eerste lancering van de Delta-4 H (“Heavy”) van Boeing. Eerdere versies van de Delta-4 maakten gebruik van een enkele Common Booster Core (CBC) als eerste trap. Deze Delta-4H vliegt voor het eerst met drie CBC’s als eerste trap. Met uitzondering van de space shuttle, is de Delta-4H de zwaarste draagraket van de Verenigde Staten.
  Deze testlancering mislukt gedeeltelijk als de eerste trap te weinig snelheid ontwikkeld. De tweede trap kan hiervoor maar gedeeltelijk compenseren. Het gevolg hiervan is dat de twee minisatellietjes, 3CSat-1 en -2, niet in de gewenste lage baan om de aarde worden uitgezet, maar in werkelijkheid een niet-stabiele baan bereiken en korte tijd later alweer in de dampkring terechtkomen. De tweede trap vervolgt zijn weg met de zware Demosat om deze in een geostationaire baan te plaatsen. Tijdens de laatste benodigde manoeuvre is de brandstof echter vroegtijdig op waardoor Demosat in een te lage baan blijft steken.
  • Demosat • Massa: 5993 kg • Int. Nr.: 2004-050A
    Massamodel van grote communicatiesatelliet. De kunstmaan has in een cirkelvormige baan op 36350 km hoogte moeten komen, maar door het falen van de draagraket is de uiteindelijke baan elliptisch tussen 19027 en 36410 km.
  • 3CSat-1 • Massa: 15 kg • Int. Nr.: Niet in baan.
    Amerikaanse minisatelliet van de Universiteit van New Mexico. Niet in baan door falen draagraket.
  • 3CSat-2 •• Massa: 15 kg • Int. Nr.: Niet in baan.
    Amerikaanse minisatelliet van de Universiteit van Colorado. Niet in baan door falen draagraket.
• 23 december 2004 • 22:19 UT • Lanceerplaats: Baykonur • Draagraket: Soyuz-U
  • Progress M-51 • Massa: 7250 kg • Int. Nr.: 2004-051A
    Onbemand vrachtschip met nieuwe voorraden voor het ruimtestation ISS.
• 24 december 2004 • 11:20 UT • Lanceerplaats: Plesetsk • Draagraket: Tsyklon-3
  • Sich-1M • Massa: 2263 kg • Int. Nr.: 2004-052A
    Russisch-Oekraïense satelliet voor oceanisch onderzoek en navigatie voor schepen. Door een fout van de derde trap van de draagraket, komt de kunstmaan niet in de geplande cirkelvormige baan op 650 km hoogte. De werkelijke baan ligt tussen 280 en 650 km. De kunstmaan heeft een eigen voortstuwingssysteem om de baan naar de gewenste hoogte te brengen.
  • MK-1TS Mikron • Massa: 65 kg • Int. Nr.: 2004-052B
    Oekraïense satelliet voor technologisch onderzoek. Wordt door de draagraket in eenzelfde lage baan als Sich-1M gebracht, maar omdat de MK-1TS Mikron geen eigen motor heeft kan zij haar baan niet wijzigen.
• 26 december 2004 • 13:54 UT • Lanceerplaats: Baykonur • Draagraket: Proton-K
  • Kosmos-2411 • Massa: 1415 kg • Int. Nr.: 2004-053A
    Russische navigatiesatelliet ten behoeve van het Glonass netwerk.
  • Kosmos-2412 • Massa: 1415 kg • Int. Nr.: 2004-053A
    Russische navigatiesatelliet ten behoeve van het Glonass netwerk.
  • Kosmos-2413 • Massa: 1415 kg • Int. Nr.: 2004-053A
    Russische navigatiesatelliet ten behoeve van het Glonass netwerk.