Bericht uit de ruimte – Nummer 69

Door mvdlistRuimtevaart

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt gemiddeld elke drie weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

De Amerikaan Leroy Chiao en de Rus Salizhan Sharipov, die samen de Expeditie-10 bemanning vormen, verblijven sinds 16 oktober 2004 aan boord van het ruimtestation ISS. Het ruimteschip Soyuz TMA-5 is aan de Zarya module gekoppeld en de Progress M-51 zit vast aan de achterzijde van de Zvezda module.
Op 9 februari viel door een verkeerd commando een van de Amerikaanse gyroscopen uit die de standregeling van het station controleren. Door de Russische correctiemotoren te gebruiken werd het station weer in de gewenste oriëntatie gebracht, waarna de Amerikaanse gyroscoop weer zonder probleem opgestart kon worden.
Buiten dit probleem, besteedden Chiao en Sharipov hun tijd voornamelijk aan wetenschappelijk onderzoek, onderhoud en het volladen van de aangekoppelde Progress M-51 met overbodige spullen.

Kunstmanen en satellieten

In december 2002 was de eerste Ariane-5ECA enkele minuten na de start verongelukt. Daardoor was de tweede testlancering voor Arianespace, ESA en CNES extra belangrijk geworden. In tegenstelling tot de standaard Ariane-5G, kan de 5ECA tien ton in een geostationaire overgangsbaan plaatsen. In de praktijk betekent dat een Ariane-5ECA twee zware communicatiesatellieten tegelijkertijd in de ruimte kan brengen, waarmee de lanceerkosten per satelliet ruwweg gehalveerd worden. Het succes van de Ariane-5ECA is dus van cruciaal belang voor Arianespace, dat de raket commercieel exploiteert, om hun marktpositie te versterken.
De lancering werd eerst nog een dag uitgesteld in verband met problemen met het lanceerplatform. Tijdens de count-down op 12 februari voor een start om 19:49 uur UT bleef de klok op T-59 seconden stilstaan, een druksensor had een verkeerde waarde doorgegeven aan de vluchtcomputer in de raket die vervolgens onverbiddelijk het aftellen had gestopt. Het duurde bijna een zenuwslopende drie kwartier eer technici de oorzaak van het probleem gevonden hadden en konden verhelpen. De klok werd teruggezet naar T-16 minuten en het aftellen werd voor de tweede maal hervat. Om 21:03 uur UT, met nog minder dan 7 minuten resterend in het lanceervenster voor die dag, kwam dan nu eindelijk de Vulcain-2 hoofdmotor tot leven. Zeven seconden later werden de twee opduwraketten op vaste brandstof ontstoken en vertrok de Ariane-5ECA van haar platform.
Tweeëneenhalve minuut na de start werden de nu uitgebrande opduwraketten afgestoten, terwijl de eerste trap doorvloog. Dertig seconden later, op een hoogte van bijna 100 km werd ook de neuskap afgestoten. 8 minuten en 57 seconden na de start stopte de Vulcain-2 motor, waarna de eerste trap werd losgekoppeld.
Binnen tien seconden was de motor van de tweede trap tot ontsteking gebracht die tot maar liefst 24 minuten na de start bleef werken. In de minuten daarna werden achtereenvolgens de communicatiesatelliet XTAR-EUR en de Nederlandse satelliet Sloshsat precies in de geplande geostationaire overgangsbaan gebracht.

Sloshsat FLEVO werd 31 minuten en 25 seconden na de start van de Ariane-5ECA losgelaten in haar baan. Ongeveer 30 minuten later werden door het grondstation in het Australische Perth signalen van Sloshsat opgevangen wat erop duidt dat de satelliet normaal functioneert. De komende twee weken zal Sloshsat het gedrag van vloeistoffen in een tank in gewichtsloosheid onderzoeken. Hierdoor zal met een koudgassysteem regelmatig gasstootjes gegeven worden waardoor reactiekrachten de 33 liter water in de tank in beweging zal brengen. Hiermee hopen onderzoekers en technici beter het gedrag van vloeistoffen en brandstoffen in satellieten en ruimtevaartuigen beter te kunnen voorspellen.
Sloshsat is ontwikkeld door een Europees team van 22 bedrijven onder leiding van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR). De satelliet zal ongeveer twee weken werken totdat het stifstof voor het koudgassysteem op zal zijn.
Na de in 1974 gelanceerde Astronomische Nederlandse Satelliet (ANS) en de infraroodtelescoop IRAS in 1983, is Sloshsat de derde Nederlandse wetenschappelijke kunstmaan.

Recente lanceringen

  • 2005 Feb 3 • 02:27 UT • Lanceerplaats: Baykonur • Draagraket: Proton-M
    • AMC-12 • Massa: 4974 kg • Volgnr.: 2005-003A
      Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet, uiteindelijk in geostationaire baan op 37,5 graden westerlengte.
  • 2005 Feb 3 • 07:41 UT • Lanceerplaats: Cape Canaveral • Draagraket: Atlas-3B
    Laatste vlucht van een Atlas-3 raket. Alle Atlas-3 vluchten zijn succesvol geweest.

    • USA-181 • Massa: onbekend • Volgnr.: 2005-004A
      Amerikaanse militaire satelliet, waarschijnlijk ten behoeve van het opsporen van schepen op zee. De kunstmaan komt in een baan met een inclinatie van 63 graden.
    • USA-181 DEB • Massa: onbekend • Volgnr.: 2005-004C
      Subsatelliet van de USA-181, in dezelfde baan.
  • 2005 Feb 12 • 21:03 UT • Lanceerplaats: Kourou • Draagraket: Ariane-5ECA
    Eerste geslaagde testvlucht van de Ariane-5ECA (de eerste testvlucht in december 2002 mislukte).

    • XTAR-EUR • Massa: 3631 kg • Volgnr.: 2005-005A
      Amerikaans-Spaanse communicatiesatelliet, die zowel voor militaire als overheidsdiensten gebruikt zal worden. De kunstmaan zal uiteindelijk in geostationaire baan op 29 graden oosterlengte gebracht worden.
    • Sloshsat FLEVO • Massa: 127 kg • Volgnr.: 2005-005C
      Deze derde Nederlandse kunstmaan, ontwikkeld door een team geleid door het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), zal het klotsgedrag van vloeistoffen in gewichtsloosheid gaan onderzoeken. De Sloshsat komt in een geostationaire overgangsbaan.
    • MaqSat-B2 • Massa: 3622 kg • Volgnr.: 2005-005D
      Massamodel van een communicatiesatelliet, uitgerust met sensoren om de trillingen en temperaturen tijdens de lancering van de Ariane-5ECA te meten. De MaqSat-B2 blijft verbonden aan de tweede trap van de draagraket, en komt in een soortgelijke baan als Sloshsat.