Auteur: mvdlist

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van  alle lanceringen en belangrijke gebeurtenissen in de ruimtevaart en sterrenkunde. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

ISS en Progress M-61
Begin augustus werd het ISS bewoond door de Expeditie-15 bemanning bestaande uit de Russen Fyodir Yurchikin en Oleg Kotov en de Amerikaan Clayton Anderson.
Op 5 augustus arriveerde aan boord van het onbemande Russische vrachtschip Progress M-61 nieuwe voorraden en reparatieonderdelen voor de Russische boordcomputers, die in juni al voor de nodige problemen hadden gezorgd. De Progress M-61 meerde af aan de koppelpoort van de Pirs module. Deze poort was vier dagen eerder vrij gemaakt door de oude Progress M-59, die diezelfde dag nog in de atmosfeer was teruggekeerd om te verbranden.

Shuttle Endeavour gelanceerd voor missie STS-118
De 119-de space shuttlevlucht begon op 8 augustus toen de Endeavour werd gelanceerd voor missie STS-118 (door het verschuiven van de originele volgorde lopen de STS-nummers niet meer in volgorde). Omdat de laatste vlucht van de Endeavour in december 2002 plaatsvond, is de Endeavour de shuttle die met 4 jaar en 8 maanden het langst aan de grond heeft gestaan tussen twee opeenvolgende vluchten.
Aan boord van de Endeavour waren zeven ruimtevaarders, commandant Scott Kelly, piloot Charlie Hobaugh, Tracy Caldwell, Rick Mastracchio, Barbara Morgan, Alvin Drew, en de Canadees Dave Williams. Vooral de aanwezigheid van Barbara Morgan kreeg veel aandacht in de media. Zij was namelijk de reserve voor de lerases Christa McAuliffe, die op 28 januari 1986 tijdens de ramp met de Challenger om het leven kwam. Morgan is in 1998 door NASA geselecteerd als astronaut, en in tegenstelling tot McAuliffe vliegt zij dus nu niet als passagier maar als volwaardig bemanningslid in de shuttle. In aanvulling op haar gewone werkzaamheden aan boord van de Endeavour, zal zij ook een educatief programma verzorgen.
Op 10 augustus koppelde de Endeavour zonder problemen aan het ISS. Terwijl de twee bemanningen begonnen met het overladen van de voorraden, werd door de robotarm het S-5 segment uit het vrachtruim van de shuttle gehaald. S-5 is een onderdeel van de grote dwarsbalk van het station en is bedoeld om extra ruimte te scheppen tussen de zonnepanelen op segment S-4 en de nog te lanceren panelen op segment S-6.
Op 11 augustus maakten Mastracchio en Williams de eerste ruimtewandeling gedurende deze vlucht. Tijdens hun meer dan zes uur durende uitstapje assisteerden ze bij de installatie van het S-5 segment op het in juni gelanceerde S-4 segment. Nadat ze alle electrische verbinden tussen S-4 en S-5 hadden voltooid, begaf het tweetal zich naar het P-6 segment, welke in november 2000 in tijdelijk positie bovenop het station was gemonteerd. Hier vouwden ze een inmiddels overbodige radiator op, zodat het P-6 segment in oktober verplaatst kan worden naar haar definitieve positie aan het uiteinde van de grote dwarsbalk, waarna haar zonnepanelen weer uitgerold zullen worden.
Inmiddels is de vlucht van de Endeavour met minimaal drie dagen verlengd. Een systeem waarmee energie van het station naar de shuttle kan worden toegevoerd functioneert uitstekend, zodat de brandstofcellen in de shuttle sterk ontlast worden. De Endeavour is de eerste shuttle die met die systeem is uitgerust.

Schade hitteschild Endeavour niet kritiek
Helaas bleek uit foto’s die kort voor de aankoppeling vanuit het ruimtestation waren gemaakt, dat er toch een beschadiging was ontstaan aan het hitteschild van de shuttle. Net achter het luik van het rechterlandingsgestel is een diepe put ontstaan, welke bijna helemaal tot op de aluminiumhuid van de romp doorloopt. NASA onderzoekt momenteel of een reparatie nodig is. Gelukkigerwijs bevindt het beschadigde deel zich precies onder een vleugelspant, zodat elke warmte die tijdens de terugkeer in de romp terechtkomt, grotendeels kan worden verspreid door het spant waarmee het doorbranden wordt vermeden. In het verleden (voor het Columbia-ongeluk) heeft NASA na landingen al vaker dit soort schade aan haar shuttles gezien. In principe kan de Endeavour met deze schade veilig landen, maar NASA probeert elk risico en eventueel schade aan de shuttle zoveel mogelijk te beperken.

Phoenix op weg naar Mars
Op 4 augustus vertrok de Amerikaanse sonde Phoenix op weg naar Mars. Om 09:26 uur vond de lancering plaats, en negen minuten later kwam de tweede trap van de Delta-2 raket en haar lading in een parkeerbaan op 167 kilometer boven de aarde. Na driekwart rondje om de aarde werd de tweede trap weer ontstoken om de snelheid verder op te voeren. Het laatste zetje kwam van de PAM-D motor op vaste brandstof welke de Phoenix voldoende snelheid gaf om aan de zwaartekracht van de aarde te ontsnappen en in een baan om de zon te komen. Om 04:45 uur op 5 augustus kruiste de sonde de baan van de maan.
Phoenix zal op 25 mei 2008 op Mars landen, nabij de noordpool. In tegenstelling tot de Marswagentjes Spirit en Opportunity is de Phoenix niet mobiel. Wel is een robotarm aan boord waarmee bodemmonsters opgeschept kunnen worden, welke ter plaatse geanalyseerd zullen worden. Ook zal Phoenix geen gebruik maken van airbags om de landing te verzachten, maar haar val afremmen met behulp van raketmotoren waarvan de stuwkracht geregeld kan worden. Phoenix is gebouwd met onderdelen van de geannuleerde Mars Surveyor 2001 lander; een toepasselijke naam dus.

Recente lanceringen
Hieronder een overzicht van alle lanceringen die de afgelopen periode hebben plaatsgevonden.

• 2 augustus 2007 | 17:33 uur • Draagraket: Soyuz-U • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Progress M-61 • Massa: 7250 kg • Volgnr.: 2007-033A
    Russische onbemande vrachtvaarder met verse voorraden voor het ISS.
• 4 augustus 2007 | 09:26 uur • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Canaveral, Florida (VS)
  • Phoenix • Massa: 680 kg • Volgnr.: 2007-034A
    Amerikaanse sonde die op 25 mei 2008 op de planeet Mars zal landen.
• 8 augustus 2007 | 22:36 uur • Draagraket: Space Transportation System • Lanceerplaats: Kennedy, Florida (VS)
  • Endeavour STS-118 • Massa: 115.000 kg • Volgnr.: 2007-035A
    Amerikaans bemand ruimteschip met zeven ruimtevaarders aan boord. Endeavour voert de STS-118 missie uit naar het ISS.
  • Spacehab • Massa: 5480 kg • Volgnr.: Geen
    Logistieke module met voorraden voor het ISS. Spacehab blijft gedurende de vlucht permanent in het vrachtruim van de shuttle en is via een tunnel met de cabine verbonden.
  • ITS-S5 • Massa: 1584 kg • Volgnr.: Geen
    Segment voor het ISS.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van  alle lanceringen en belangrijke gebeurtenissen in de ruimtevaart en sterrenkunde. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Ruimtewandeling ISS
Op 23 juli maakten Anderson en Yurchikin een ruimtewandeling vanuit de Amerikaanse luchtsluis Quest. Tijdens hun bijna acht uur durende uitstapje monteerden ze een camera op de Truss-struktuur, en demonteerden ze een ammonia-tank welke vervolgens overboord werd gezet. Dat gebeurde door Anderson die de tank simpelweg een zetje gaf in de tegenovergestelde richting als de vliegrichting van het ISS.
De tank maakte onderdeel uit van het vroege warmtehuishoudingssysteem van het station, dat inmiddels overbodig geworden is. NASA had oorspronkelijk gepland om de 2 meter lange tank tijdens een shuttlevlucht mee terug te nemen, maar na het ongeluk met de Columbia kon daar geen ruimte meer voor in het vluchtschema gevonden worden. Om een botsing tussen de tank en het station te voorkomen, werd de baan van het ISS tien uur na de ruimtewandeling met enkele kilometers verhoogd.
Op 11 en 14 juli zijn met succes de eerste testen uitgevoerd met een nieuwe zuurstofgenerator in het Amerikaanse deel van het ISS. Deze generator moet de Russische systemen aanvullen, en vanaf 2009 een permanente zeskoppige bemanning mogelijk maken. Nu kunnen maximaal drie personen permanent aan boord van het station wonen en werken.

Atlantis STS-117 en Endeavour STS-118
Tussen 1 en 3 juli wordt de shuttle Atlantis van de landingsplaats in Californië op de rug van een Boeing-747 teruggevlogen naar het Kennedy Space Center is Florida om gereed te worden gemaakt voor haar eerstvolgende vlucht in december. Inmiddels is de shuttle Endeavour, nu verenigd met haar externe brandstoftank en twee opduwraketten overgebracht naar het lanceerplatform. De lancering van de Endeavour voor missie STS-118 is voorzien voor niet eerder dan 7 augustus. De zeven ruimtevaarders aan boord van de Endeavour zullen het nieuwe struktuurelement S5 en een externe opslagplatform installeren op het ISS, alsmede het station bevoorraden. Een van de bemanningsleden is Barbara Morgan, de reserve-astronaute voor Christa McAuliffe, de onderwijzeres die in 1986 tijdens het ongeluk met de Challenger om het leven kwam.

Stofstorm teistert Marswagentjes Spirit en Opportunity
Sinds begin juli worden alle activiteiten van Spirit en Opportunity sterk gehinderd door de zwaarste stofstormen sinds de aankomst van beide wagentjes op Mars in januari 2004. Door het vele stof in de dampkring kunnen de zonnepanelen van Spirit en Opportunity niet voldoende energie opwekken. In de tweede en derde week van juli werd zelfs gevreesd dat het energietekort de batterijen van Opportunity helemaal zou uitputten, en dat het wagentje niet meer tot leven gewekt zou kunnen worden. Gelukkig is de storm in de daaropvolgende week wat in kracht afgenomen, zodat er nu geen sprake meer is van een direct gevaar.

Recente lanceringen
Hieronder een overzicht van alle lanceringen die de afgelopen periode hebben plaatsgevonden.

• 29 juni 2007 | 10:00 uur • Draagraket: Zenit-2M • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Kosmos-2428 • Massa: 3200 kg • Volgnr.: 2007-029A
    Russische militaire electronische afluistersatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 846 x 856 km x 71°.
• 2 juli 2007 | 19:38 uur • Draagraket: Kosmos-3M • Lanceerplaats: Plesetsk, Rusland
  • SAR-Lupe-2 • Massa: 710 kg • Volgnr.: 2007-030A
    Duitse militaire spionagesatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 480 x 480 km x 97°.
• 5 juli 2007 | 12:08 uur • Draagraket: ChangZheng-3B • Lanceerplaats: Xichang, China
  • Zhongxing-6B • Massa: 4600 kg • Volgnr.: 2007-031A
    Chinese commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan komt in een geostationaire baan.
• 7 juli 2007 | 01:16 uur • Draagraket: Proton-M • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • DirecTV-10 • Massa: 5893 kg • Volgnr.: 2007-032A
    Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan komt in een geostationaire baan.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van  alle lanceringen en belangrijke gebeurtenissen in de ruimtevaart en sterrenkunde. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

• 4 juni 2007 • De NASA-sonde Messenger, op weg naar Mercurius, passeert de planeet Venus op een afstand van 320 km.
• 6 juni 2007 • ISS-bewoners Fyodor Yurchikin en Oleg Kotov maken vanuit de Russische luchtsluis Pirs een 5,5 uur durende ruimtewandeling, waarbij ze panelen op de Zvezda woonmodule installeren. Deze panelen moeten extra bescherming bieden tegen inslagen van micro-meteorieten en ruimtepuin.
• 7 juni 2007 | 00:53 uur • Draagraket: Soyuz-U • Lanceerplaats: Plesetsk, Rusland
  • Kosmos-2427 • Massa: 6700 kg • Volgnr.: 2007-022A
    Russische militaire aardobservatiesatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 167 x 339 km x 67,1°.
• 8 juni 2007 | 02:34 uur • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Vandenberg, VS
  • COSMO-Skymed-1 • Massa: 1900 kg • Volgnr.: 2007-023A
    Italiaanse aardobservatiesatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 621 x 625 km x 97,9°.
• 8 juni 2007 | 23:38 uur • Draagraket: Space Shuttle • Lanceerplaats: Kennedy Space Center, VS
  • Atlantis STS-117 • Massa: 122.685 kg • Volgnr.: 2007-024A
    Amerikaanse bemande ruimtevlucht. Aan boord zijn zeven ruimtevaarders: commandant Frederick Sturckow, piloot Lee Archambault, Patrick Forrester, Steven Swanson, John Olivas, James Reilly en Clay Anderson.
  • Integrated Truss Structure S3/S4 • Massa: 16.184 kg • Volgnr.: Geen
    Module met zonnepanelen voor het ISS.
• 10 juni 2007 • Shuttle Atlantis koppelt aan het ISS. Kort daarna wordt de lading, een struktuur met zonnepanelen onder de naam S3/S4 uit het vrachtruim gehaald door de robotarm van het ruimtestation. Atlantis-astronaut Anderson neemt de plaats in van Sunita Williams, die al sinds december 2006 in het ISS woont.
• 10 juni 2007 | 23:40 uur • Draagraket: Shavit • Lanceerplaats: Palmachim, Israël
  • ‘Ofeq-7 • Massa: 300 kg • Volgnr.: 2007-025A
    Israëlische aardobservatiesatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 340 x 575 km x 142°. De baan is retrograad, d.w.z. tegen de rotatiebeweging van de aarde in. Dit komt omdat Israël in westelijke richting moet lanceren om te voorkomen dat de raket kort na de start over de landen in het Midden-Oosten vliegt.
• 11 juni 2007 • Reilly en Olivas maken een ruimtewandeling van 6 uur, tijdens welke ze de S3/S4 aan het ISS bevestigen. Een dag later worden de twee nieuwe zonnepanelen uitgerold. Waarschijnlijk als gevolg van subtiele vervanderingen in de electrische systemen van het station, treden er storingen op in de computers in het Russische segment van het ISS. Na enkele dagen slagen de ruimtevaarders er samen met de Russische vluchtleiding erin de computers weer operationeel te krijgen.
• 13 juni 2007 • Astronauten Forrester en Swanson maken de tweede ruimtewandeling tijdens STS-117, om te assisteren bij de verdere installatie van S3/S4.
• 13 juni 2007 • De sonde Cassini passeert de Saturnusmaan Titan op een afstand van 945 kilometer. Dit is de 32-ste passage van Titan sinds Cassini in juli 2004 in een baan rond de geringde planeet werd gebracht.
• 15 juni 2007 | 02:14 uur • Draagraket: Dnepr • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • TerraSAR-X • Massa: 1346 kg • Volgnr.: 2007-026A
    Duitse aardobservatiesatelliet, uitgerust met een radarinstrument met een resolutie van 1 meter. De kunstmaan komt in een baan tussen 499 x 512 km x 97,5°.
• 15 juni 2007 • Reilly en Olivas maken de derde ruimtewandeling tijdens STS-117. Olivas repareert een loszittende thermische deken op een van de gondels achterop de Atlantis, terwijl Reilly nieuwe apparatuur op het Destiny laboratium installeert. Later helpen de ruimtewandelaars met het oprollen van het grote P6-zonnepaneel aan de stuurboordszijde van het station.
  
  
• 15 juni 2007 | 15:11 uur • Draagraket: Atlas-5 • Lanceerplaats: Canaveral, VS
  • USA-194 • Massa: ~6500 kg • Volgnr.: 2007-027A
    Amerikaanse militaire satelliet, waarschijnlijk een electronische afluistersatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 776 x 1246 km x 63°. De kunstmaan wordt in een lagere baan geplaatst dan oorspronkelijk in de bedoeling lag, waarschijnlijk als gevolg van een probleem met de Centaur trap. Er wordt aangenomen dat de USA-194 haar eigen motoren kan gebruiken om alsnog haar operationele baan te bereiken.
• 17 juni 2007 • Astronauten Forrester en Swanson maken de vierde en laatste ruimtewandeling tijdens STS-117, om de installatie van S3/S4 af te ronden.
• 19 juni 2007 • Shuttle Atlantis, nu met Sunita Williams aan boord, ontkoppelt van het ISS. Anderson blijft samen met Yurchikin en Kotov achter in het ruimtestation.
• 22 juni 2007 • De space shuttle Atlantis keert terug naar de aarde en landt veilig op Edwards Air Force Base in Californië. De landing was een dag uitgesteld als gevolg van slecht weer in Florida. Sunita Williams vestigt met 195 dagen een nieuwe duurrecord ruimtevaren voor vrouwen.
• 27 juni 2007 • De sonde New Horizons wordt voor het eerst in een electronische winterslaap gebracht. Eens per jaar zal de sonde gedurende twee maanden wakker gemaakt worden om de systemen aan boord te kunnen testen. In februari van dit jaar vloog de sonde langs Jupiter, en in juli 2015 zal New Horizons de dwergplaneet Pluto passeren.
• 28 juni 2007 | 15:02 uur • Draagraket: Dnepr • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Genesis-2 • Massa: 1360 kg • Volgnr.: 2007-028A
    Amerikaanse commerciële technologische satelliet bedoeld om opblaasbare structuren voor toekomstige ruimtestations te testen. Genesis-2 is ontwikkeld en gebouwd door Bigelow Aerospace, en het ligt in de bedoeling dat in de toekomst ruimtehotels voor toeristen in een baan om de aarde gerealiseerd worden. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 563 en 563 km, inclinatie 64,5 graden.

ISS: Verse voorraden en ruimtewandelingen
Het ISS werd op 15 mei weer eens bevoorraad toen de onbemande Russische vrachtvaarder Progress M-60 aan de achterste koppelpoort van de Zvezda woonmodule afmeerde. De Progress bracht verse voorraden voor de huidige bewoners van het station, de Russen Yurchikin en Kotov en de Amerikaanse Williams.
Op 30 mei en 6 juni voerden Yurchikin en Kotov een tweetal ruimtewandelingen uit, tijdens welke ze nieuwe panelen aan de buitenkant van de Zvezda woonmodule bevestigden. Deze panelen moeten extra bescherming bieden tegen inslagen van micro-meteorieten en ruimtepuin. Ook werd er tijdens de tweede ruimtewandeling een Russische biologisch experiment op de buitenkant van het station geplaatst.

Lancering shuttle gepland voor 8 juni
De lancering van de shuttle Atlantis voor missie STS-117 staat gepland voor op zijn vroegst 8 juni om 23:38 uur (01:38 uur Nederlandse Zomertijd in de nacht van vrijdag op zaterdag). Tijdens hun twaalfdaagse vlucht zullen de zeven astronauten zullen nieuwe zonnepanelen naar het ISS brengen. STS-117 is de eerste shuttlevlucht in 2007 en is enkele maanden uitgesteld nadat een hagelbui in februari de isolatielaag van de externe brandstoftank ernstig beschadigde. NASA hoopt voor het einde van dit jaar vier shuttlevluchten uit te kunnen voeren.

China lanceert eerste commerciële communicatiesatelliet
China heeft haar intrede gedaan op de markt voor commerciële communicatiesatellieten. Op 13 mei bracht een Chang Zheng-3B raket de in China gebouwde Nigcomsat-1 in de ruimte. De satelliet is gebouwd en gelanceerd in opdracht van de Nigeriaanse overheid. Het ontwerp is gebaseerd op hetzelfde DFH-4 platform dat China gebruikt voor haar eigen communicatiesatellieten.

NASA-sonde passeert Venus op weg naar Mercurius
Messenger, op weg naar de planeet die het dichtst rond de zon draait, heeft op 4 juni de planeet Venus op een afstand van 320 kilometer gepasseerd. Tijdens deze langsvlucht werd de sonde in de juiste baan gebracht zodat zij in 2008 en 2009 drie maal op korte afstand langs Mercurius zal vliegen. In maart 2011 moet Messenger dan als eerste sonde in een baan rond Mercurius gebracht worden. De in 2004 gelanceerde Messenger is de eerste missie naar Mercurius sinds de Mariner-10 in 1974 als eerste en enige sonde langs de planeet vloog. Ook in Europa wordt gewerkt aan een missie naar Mercurius: ESA hoopt voor 2020 de BepiColombo satelliet in een baan om de planeet te plaatsen.

Recente lanceringen
In onderstaande tabel een overzicht van alle lanceringen die de afgelopen periode hebben plaatsgevonden. De genoemde tijden zijn in UT (wereldtijd).

Soyuz TMA-9 landt met ruimtetoerist
Op 21 april is de Soyuz TMA-9 met aan boord de Amerikaan Michael Lopez-Alegria, de Rus Mikhail Tyurin, en de Amerikaanse ruimtetoerist Charles Simonyi van het ISS losgekoppeld. Om 12:31 uur maakte de Soyuz capsule een behouden parachutelanding op de steppen van Kazachstan. De landing was een dag uitgesteld in verband met overstromingen in het oorspronkelijk geselecteerde landingsgebied.

Sunita Williams in juni terug naar de aarde
De Amerikaanse astronaute Sunita Williams, die momenteel samen met de Russen Fyodor Yurchikin en Oleg Kotov aan boord van het ISS woont, zal in juni met de shuttle Atlantis tijdens missie STS-117 naar de aarde terugkeren. Oorspronkelijk lag het in de bedoeling dat Williams met de daaropvolgende shuttlevlucht terug zou keren, maar door het uitstel van STS-117 heeft NASA besloten Williams een vlucht eerder af te wisselen.

Aardachtige exoplaneet ontdekt
Astronomen aan de European Southern Observatory hebben een aardachtige exoplaneet rond de ster Gliese 581, een rode dwergster op 20,5 lichtjaar afstand. De exoplaneet heeft een massa van ongeveer vijf maal die van de aarde, terwijl de diameter ongeveer 1,5 aarddiameters bedraagt. De afstand tot de ster is zo klein dat eens in de 13 dagen een omloop wordt volbracht. Omdat een rode dwergster veel minder lichtkracht heeft dan onze zon, bevindt de exoplaneet zich in de ‘bewoonbare’ zone en bedraagt de oppervlaktetemperatuur tussen de 0 en de 40 graden Celcius. Mits er grote hoeveelheden water voorkomen, kan de planeet dus wel wat weg hebben van een grote variant op onze eigen aarde.
Eerder hadden astronomen al twee andere planeten in het Gliese 581 systeem ontdekt, die beiden groter zijn dan de nu ontdekte aardachtige planeet.

Japanse sonde begonnen aan lange terugreis naar de aarde
De Japanse sonde Hayabusa heeft op 25 april een van haar vier ionenmotoren gestart en is begonnen aan haar lange terugreis naar de aarde. In december 2005 kwam de sonde door een brandstoflek in de problemen, nadat zij de planetoïde Itokawa van nabij bestudeerd had en zelfs twee pogingen had ondernomen om materiaal van het oppervlak te verzamelen. Omdat het niet duidelijk is of deze pogingen succesvol zijn geweest, zullen wetenschappers pas na de landing op aarde in 2010 weten of ze inderdaad als eersten erin geslaagd zijn bodemmateriaal van een planetoïde naar de aarde te brengen.

Recente lanceringen
In onderstaande tabel een overzicht van alle lanceringen die de afgelopen periode hebben plaatsgevonden. De genoemde tijden zijn in UT (wereldtijd).