Categorie: Ruimtevaart

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

Discovery STS-116 en International Space Station
Door het tegenzittende weer op 7 december werd de space shuttle Discovery pas twee dagen later gelanceerd. Aan boord van de space shuttle bevonden zich zeven ruimtevaarders: commandant Mark Polansky, piloot Bill Oefelein, Nick Patrick, Robert Curbeam, Joan Higginbotham, Sunita Williams, en de Zweed Christer Fuglesang. Belangrijkste doel van de STS-116 missie was het aanleveren van de Truss-struktuur P5 en het herconfigureren van de elektrische energiesystemen van het ISS.
Op 11 december om 22:12 uur koppelde de Discovery aan het ISS. Kort daarna werd de Truss-struktuur P5, uit het vrachtruim van de shuttle gehaald en overhandigd aan de robotarm van het ISS.
De eerste van drie geplande ruimtewandelingen werd op 12 december gemaakt door Curbeam en Fuglesang. Terwijl de robotarm van het station de P5 tegen het uiteinde van de truss-struktuur P4/P3 positioneerde, maakte het tweetal de nodige mechanische en elektrische verbindingen. P5 dient om voldoende afstand te  waarborgen tussen de zonnepanelen die op P4 en P6 gemonteerd zijn, wanneer die laatste in de zomer van 2007 in hun definitieve positie gemonteerd worden. Nadat ze nog een tweetal camera’s aan de buitenzijde van het station vervangen hadden, zat de ruimtewandeling er na 6,5 uur op.
De volgende dag werd begonnen met het intrekken van het grote zonnepaneel aan de bakboordszijde van de P6. Doordat P6 eind 2000 in een tijdelijke positie boven op de Unity module was geplaatst, stak het 28-meter lange zonnepaneel over de in september 2006 geïnstalleerde P4 zonnepanelen. Hierdoor konden de P4 panelen niet goed de zon volgen terwijl het ISS rond de aarde vloog. Om 18:28 uur werd de motor gestart waarmee de mast waaraan het P6 zonnepaneel bevestigd geleidelijk werd ingetrokken. Hoewel het paneel als een harmonica had moeten invouwen, lukte dit niet goed. Uiteindelijk kon het paneel ingetrokken worden tot ongeveer 55% van zijn lengte, en dit was genoeg om in ieder geval de P4 niet meer te hinderen. Na deze tegenslag begonnen de bemanningen van de shuttle en ISS met het vullen van het thermische controlesysteem met ammoniak. Dit lukte zonder noemenswaardige problemen en de circulatiepompen konden met succes gestart worden. Hiermee hoefde vanaf nu niet meer de tijdelijke radiatoren op de P6 voor de koeling gebruikt te worden.
Op 14 december vond de tweede ruimtewandeling plaats, waarbij Curbeam en Fuglesang grote relaissystemen herconfigureerden waarmee de helft van de definitieve  “stoppenkast” van het Amerikaanse segment van ISS werd aangesloten. Tijdens de derde ruimtewandeling twee dagen later konden Curbeam en Williams dit ook voor de andere helft doen. Nadat deze klus was voltooid konden de tijdelijke energiedistributiesystemen die tot nu toe waren gebruikt voorgoed worden afgeschakeld.
In de tussentijd hadden vluchtleiders besloten het verblijf van de Discovery bij het ISS met een dag te verlengen, zodat op 18 december een vierde ruimtewandeling kon worden ingelast, met als doel het P6 zonnepaneel op te vouwen. Gedurende een 7,5 uur durende ruimtewandeling, positioneerden Curbeam en Fuglesang zich aan weerszijden van de mast om het zonnepaneel te geleiden terwijl het werd ingetrokken. Uiteindelijk kon het paneel geheel met succes worden opgeborgen.
Tijdens de volgende vlucht, STS-117 in maart 2007, als het S3/S4 Truss met zonnepanelen geïnstalleerd zullen worden, zal het P6 paneel aan stuurboordzijde worden ingetrokken. Het P6 Truss zelf zal dan in de zomer van 2007 naar haar definitieve lokatie aan het uiteinde van P5 verplaatst worden, waarna de zonnepanelen weer uitgevouwen worden.
Met de hoofddoelen van de missie voltooid, ontkoppelde de Discovery op 19 december om 22:10 uur. Terwijl Sunita Williams achterbleef aan boord van het ISS, zal Thomas Reiter met de Discovery naar de aarde terugkeren. De landing is voorzien voor vrijdag 22 december. Omdat de vlucht met een dag verlengd is wil NASA de Discovery vrijdag laten landen, en alleen door eventuele technische problemen de landing tot zaterdag uitstellen. Daartoe zijn alle drie de landingsplaatsen voor de shuttle, Kennedy Space Center in Florida, Edwards in Californië, en White Sands in New Mexico. De weersverwachting voor Florida is relatief slecht zodat de shuttle waarschijnlijk naar Californië of New Maxico zal moeten uitwijken. Dat laatste zou uniek zijn, want en enige vlucht die daar ooit landde was de STS-3 missie in 1982! Door drie landingsplaatsen beschikbaar te stellen, zijn er in totaal zeven gelegenheden om vrijdag de Discovery aan de grond te zetten waarvan de eerste om 20:56 uur (21:56 uur Nederlandse tijd) op het Kennedy Space Center.

Het ISS wordt nu bewoond door de Expeditie-14 bemanning, bestaande uit de Amerikanen Michael Lopez-Alegria en Sunita Williams, en de Rus Mikhail Tyurin. Het ruimteschip Soyuz TMA-9 is gekoppeld aan de Zarya module, de Progress M-57 aan de Pirs module, en de Progress M-58 aan de achterzijde van de Zvezda module.

Recente lanceringen

• 8 december 2006 • 00:53 UT • Draagraket: Chang Zheng-3A • Lanceerplaats: Xichang, China
  • Fengyun-2D • Massa: 1380 kg • Volgnr.: 2006-053A
    Chinese meteorologische satelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst.
• 8 december 2006 • 22:08 UT • Draagraket: Ariane-5ECA • Lanceerplaats: Kourou, Frans-Guyana
  • Wildblue-1 • Massa: 4735 kg • Volgnr.: 2006-054A
    Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 111 graden westerlengte.
    AMC-18 • Massa: 2018 kg • Volgnr.: 2006-054B
    Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 105 graden westerlengte.
• 10 december 2006 • 01:47 UT • Draagraket: Space Shuttle • Lanceerplaats: Kennedy Space Center, Florida
  • Discovery STS-116 • Massa: 120.415 kg • Volgnr.: 2006-055A
    Amerikaanse bemande ruimtevlucht met zeven ruimtevaarders.
  • P5 Truss • Massa: 1.864 kg • Volgnr.: Geen
    Module voor het ISS.
• 11 december 2006 • 23:28 UT • Draagraket: Proton-M • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Measat-3 • Massa: 3220 kg • Volgnr.: 2006-056A
    Maleisische commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 91,5 graden oosterlengte.
• 14 december 2006 • 21:00 UT • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Vandenberg, Californië
  • USA-193 • Massa: ?? kg • Volgnr.: 2006-057A
    Amerikaanse militaire satelliet. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 354 x 376 km x 58,5°.
• 16 december 2006 • 12:00 UT • Draagraket: Minotaur • Lanceerplaats: Wallops, Virginia
  • Tacsat-2 • Massa: 110 kg • Volgnr.: 2006-058A
    Amerikaanse militaire technologische satelliet. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 414 x 422 km x 40,0°.
  • Genesat-1 • Massa: 3 kg • Volgnr.: 2006-058B
    Amerikaanse satelliet voor biologisch onderzoek. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 414 x 422 km x 40,0°.
• 18 december 2006 • 06:32 UT • Draagraket: H-2A • Lanceerplaats: Tanegishima, Japan
  • ETS-8 • Massa: 5800 kg • Volgnr.: 2006-059A
    Japanse communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 146 graden oosterlengte.
• 19 december 2006 • 14:00 UT • Draagraket: Kosmos-3M • Lanceerplaats: Plesetsk, Rusland
  • SAR-Lupe-1 • Massa: 770 kg • Volgnr.: 2006-060A
    Duitse militaire aardobservatiesatelliet. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 500 x 500 km x 97,0°.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
Het ISS wordt bewoond door de Expeditie-14 bemanning, bestaande uit de Amerikaan Michael Lopez-Alegria, de Rus Mikhail Tyurin en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-9 is gekoppeld aan de Zarya module, de Progress M-57 aan de Pirs module, en de Progress M-58 aan de achterzijde van de Zvezda module.
In de nacht van 22 op 23 november voerden Lopez-Alegria en Tyurin de eerste ruimtewandeling gedurende hun vlucht uit. Hiervoor werden de Russische luchtsluis Pirs en ruimtepakken gebruikt. Aan het begin van de ruimtewandeling voerde Tyurin een publiciteitsstunt uit voor een Canadese fabrikant van golfclubs, door een golfbal de ruimte in te zenden. Daarna begaf het tweetal zich naar de achterzijde van de Zvezda module, om te proberen de antenne van de Progress M-58 in te klappen. Helaas lukte dit niet omdat de antenne achter een handrails op de Zvezda klem zat. Omdat de antenne tijdens de ontkoppeling een probleem kan opleveren overweegt men om in januari een extra ruimtewandeling uit te voeren om de antenne los te knippen. Daarna installeerden de ruimtewandelaars een antenne voor de Europese ATV vrachtvaarder en enkele experimenten. Na 6 uur en 13 minuten werd de ruimtewandeling afgesloten.
Op 4 december werden de motoren van de Progress M-58 gedurende 23 minuten ontstoken om de baan van het ISS met gemiddeld 7 km te verhogen. Een eerdere poging op 29 november was voortijdig afgebroken toen het ISS begon te draaien. Dit laatste werd weer veroorzaakt door het feit dat het station nu een asymmetrische massaverdeling heeft na de installatie van de P3/P4 zonnepanelen aan bakboordszijde afgelopen september. Na de manoeuvre bevond het station zich in een baan tussen 331 x 353 km x 51,6°.

Discovery STS-116
De eerste mogelijkheid om de space shuttle Discovery te lanceren voor missie STS-116 is voorzien voor vrijdag 8 december om 02:35 uur UT (03:35 uur Nederlandse tijd). Helaas is de weersverwachting voor die en de daarop volgende dagen niet erg goed. Aan boord van de Discovery zullen zeven ruimtevaarders zijn, waaronder de eerste Zweedse astronaut. Tijdens de 12-daagse vlucht zullen de ruimtevaarders een nieuw Truss-segment aan het ISS vastmaken en de elektrische systemen herconfigureren zodat optimaal gebruik kan worden gemaakt van de in september aangebrachte zonnepanelen.

Kunstmanen en satellieten

Xinnuo-2
De op 28 oktober gelanceerde Chinese communicatiesatelliet Xinnuo-2 moet als verloren worden beschouwd, nadat een probleem met de energievoorziening is opgetreden. De oorzaak ligt waarschijnlijk bij een van de zonnepanelen die gedeeltelijk opgevouwen bleef.

Vega
Op de basis Kourou in Frans-Guyana is op 30 november de eerste trap van de nieuwe Europese Vega raket met succes getest . De op vaste stuwstof werkende motor produceerde 190 ton stuwkracht gedurende een periode van 100 seconden. Eerder waren in Europa al de tweede en derde rakettrappen getest. De eerste vlucht van Vega is voorzien voor 2008. Vega zal ladingen tot ongeveer 1500 kg in een lage baan om de aarde kunnen plaatsen, en is hiermee een welkome aanvulling op de Ariane-5 en Soyuz draagraketten zoals die vanaf Kourou (zullen gaan) vliegen.

Het zonnestelsel in

Mars Global Surveyor
NASA is er niet meer in geslaagd contact te maken met de Mars Global Surveyor, die zich al sinds 1997 in een baan rond de rode planeet bevindt. Het laatste signaal is op 3 november rond 0 uur opgevangen. Waarschijnlijk is een probleem met het mechanisme dat de zonnepanelen naar de zon richt de oorzaak van het uitvallen van de kunstmaan.

New Horizons
De Amerikaanse sonde New Horizons heeft in de periode van 21 tot 24 september foto’s gemaakt van haar reisdoel, de planeet Pluto die toen nog maar liefst 4,2 miljard kilometer verwijderd was. Het experiment diende om de hoge-resolutie camera uit te testen en als navigatie-experiment. Omdat Pluto op het moment dat de foto werd genomen een helderheid had van magnitude +14, duurde het enkele weken eer het zwakke lichtpuntje in het met sterren bezaaide beeldveld kon worden gevonden.

Recente lanceringen

• 17 november 2006 • 19:12 UT • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Cape Canaveral, Florida
  • Navstar GPS 2R-16 • Massa: 2032 kg • Volgnr.: 2006-052A
    Amerikaanse militaire navigatiesatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 20.200 x 20.200 km x 55°.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
Het ISS wordt bewoond door de Expeditie-14 bemanning, bestaande uit de Amerikaan Michael Lopez-Alegria, de Rus Mikhail Tyurin en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-9 is gekoppeld aan de Zarya module, en de Progress M-57 aan de Pirs module.
Op 26 oktober koppelde Progress M-58 aan de achterzijde van de Zvezda module, maar er kon niet gelijk een hechte verbinding tot stand worden gebracht. Er waren namelijk indicaties dat een antenne op de Progress niet ingeklapt was en met de achterwand van de Zvezda in aanraking was gekomen. Nadat het station 3,5 uur in een vrije drift (d.w.z. geen actieve standregeling) had verkeerd, kwamen de vluchtleiders tot de conclusie dat de antenne geen probleem zou worden, en werd de Progress stevig tegen de Zvezda aangetrokken. Daarna kon de bemanning de luiken openen en beginnen met het uitladen van de nieuwe voorraden.

Het zonnestelsel in

Mars Exploration Rovers
Op 26 oktober was Spirit duizend sols op Mars. Eén sol is gelijk aan de duur van een dag op Mars, namelijk 24 uur en 38 minuten. Op 5 november reed Spirit weer voor het eerst sinds haar overwintering enkele maanden eerder begonnen was. De totale verplaatsing was klein (slechts 0.7 meter) en bedoeld zodat de instrumentenarm beter een doel op de grond kon bereiken.
Opportunity is inmiddels begonnen aan haar tocht rondom de rand van de Victoria krater met de wijzers van de klok mee. Op diverse punten zal Opportunity stoppen om de kraterrand te bestuderen en een plaats te zoeken waar de rover mettertijd de krater zal kunnen inrijden.

Mars Global Surveyor
Op 2 november verloor men het radiocontact met de sinds 1997 in een baan om Mars draaiende Mars Global Surveyor (MGS). Het signaalverlies trad op nadat de MGS de opdracht had gekregen om een van haar zonnepanelen te heroriënteren. Op 5 september werd nog even het peilsignaal opgevangen, maar pogingen om sindsdien contact te krijgen zijn allemaal zonder succes gebleven. De missieduur van MGS was oorspronkelijk gesteld op 2 jaar, maar toen de sonde goed bleef functioneren werd de missie verlengd.

Messenger
De Amerikaanse sonde Messenger, op weg naar de planeet Mercurius, heeft op 24 oktober voor de eerste maal Venus gepasseerd. De kortste nadering vond om 08:34 uur plaats en de afstand tot het Venusiaanse oppervlak bedroeg 2990 kilometer. Voor de passage bevond Messenger zich in een baan om de Zon tussen 0,60 x 1,05 Astronomische Eenheden, met een inclinatie van 2,6 graden ten opzichte van de ecliptica. Na de passage waren deze waarden respectievelijk 0,55 x 0,90 AE x 8,1°.

Recente lanceringen

• 23 oktober 2006 • 13:40 UT • Draagraket: Lange Mars-4B • Lanceerplaats: Taiyuan, China
  • Shi Jian-6-2A • Massa: ?? kg • Volgnr.: 2006-046A
    Chinese satelliet, waarschijnlijk bedoeld voor het bestuderen van het ruimtemilieu. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 592 x 600 km x 97,1°.
  • Shi Jian-6-2B • Massa: ?? kg • Volgnr.: 2006-046A
    Chinese satelliet, waarschijnlijk bedoeld voor het bestuderen van het ruimtemilieu. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 592 x 600 km x 97,1°.
• 26 oktober 2006 • 00:52 UT • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Cape Canaveral, Florida
  • STEREO Ahead • Massa: 620 kg • Volgnr.: 2006-047A
    Amerikaanse satelliet voor het bestuderen van de zon. De kunstmaan komt in een sterk elliptische baan tussen 182 x 403.810 km x 28,5°.
    In december zal de kunstmaan de Maan op korte afstand passeren en in een baan rond de Zon gebracht worden. STEREO Ahead zal dan iets voor de aarde uitvliegen.
  • STEREO Behind • Massa: 620 kg • Volgnr.: 2006-047B
    Amerikaanse satelliet voor het bestuderen van de zon. De kunstmaan komt in een sterk elliptische baan tussen 182 x 403.810 km x 28,5°.
    In januari 2007 zal de kunstmaan de Maan op korte afstand passeren en in een baan rond de Zon gebracht worden. STEREO Behind zal dan iets achter de aarde vliegen.
• 28 oktober 2006 • 16:20 UT • Draagraket: Chang-Zheng-3B • Lanceerplaats: Xichang, China
  • Xinnuo-2 • Massa: 5100 kg • Volgnr.: 2006-048A
    Chinese communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 92 graden oosterlengte.
• 30 oktober 2006 • 23:49 UT • Draagraket: Zenit-3SL • Lanceerplaats: Odyssee, Grote Oceaan
  • XM-Blues • Massa: 4682 kg • Volgnr.: 2006-049A
    Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 115 graden westerlengte.
• 4 november 2006 • 13:53 UT • Draagraket: Delta-4M • Lanceerplaats: Vandenberg, Californië
  • DMSP 5D-3 F-17 • Massa: 1154 kg • Volgnr.: 2006-050A
    Amerikaanse militaire weersatelliet. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 846 x 850 km x 98,8°.
• 8 november 2006 • 20:01 UT • Draagraket: Proton-M • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Badr-4 • Massa: 3280 kg • Volgnr.: 2006-051A
    Arabische commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 26 graden oosterlengte.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
De Soyuz TMA-8, met aan boord Vinogradov, Williams en Ansari, koppelde op 28 september om 21:53 uur los van de Zarya module. Om 01:13 uur (29 september) maakte de capsule een behouden landing op de steppen van Kazachstan.
Het ISS werd nu bewoond door de Expeditie-14 bemanning, bestaande uit de Amerikaan Michael Lopez-Alegria, de Rus Mikhail Tyurin en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-9 was aan de achterzijde van de Zvezda module gekoppeld, en de Progress M-57 aan de Pirs module. Om plaats te maken voor toekomstige Progress vrachtvaarders, ontkoppelde het drietal op 10 oktober hun Soyuz TMA-9 om deze 20 minuten later aan de Zarya module te koppelen.
Begin oktober is een van de vier standregelingsgyroscopen buiten dienst gesteld, nadat deze sterkere trillingen begon te genereren. Dit zou erop kunnen wijzen dat de lagers wellicht een defect vertonen, en dat deze gyroscoop mettertijd vervangen zal moeten worden.
Op 23 oktober vertrok de onbemande Progress M-58 met verse voorraden richting het ruimtestation. De koppeling staat gepland voor donderdag 26 oktober. Op 23 oktober bevond het ISS zich in een baan tussen 330 en 347 kilometer, inclinatie 51,6 graden.

Het zonnestelsel in

Mars Exploration Rovers
De Amerikaanse Marsrover Opportunity heeft eind september de rand van de Victoria krater bereikt. Met een doorsnede van 750 meter is dit de grootste krater tot nu toe door een Mars Exploration Rover aangedaan. Opportunity zal nu eerst een gedeelte van de kraterrand onderzoeken. Haar zuster Spirit, aan de andere kant van de planeet, blijft door de lage stand van de zon op een vaste plaats staan om te overwinteren. Op 5 oktober had Opportunity in totaal 9407 meter afgelegd terwijl de teller voor Spirit op 6876 meter bleef staan.

Recente lanceringen

• 13 oktober 2006 • 20:56 UT • Draagraket: Ariane-5ECA • Lanceerplaats: Kourou, Frans-Guyana
  • DirecTV-9S • Massa: 5535 kg • Volgnr.: 2006-043A
    Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 101 graden westerlengte.
  • Optus-D1 • Massa: 2299 kg • Volgnr.: 2006-043B
    Australische commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan wordt in een geostationaire positie geplaatst op 160 graden westerlengte.
  • LDREX-2 • Massa: 211 kg • Volgnr.: 2006-043C
    Japans experiment om een opvouwbare antenne met een doorsnede van 6,5 meter te ontplooien. De antenne komt in een geostationaire overgangsbaan terecht.
• 19 oktober 2006 • 16:28 UT • Draagraket: Soyuz-2-1A • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  Eerste operationele lancering van de Soyuz-2-1A raket. Deze nieuwste versie in de familie van draagraketten zoals die in 1957 werd geïntroduceerd heeft een digitaal baangeleidingssysteem en een grote neuskap met een doorsnede van 4,1 meter en een lengte van 11 meter. In een toekomstige doorontwikkeling zal ook de motor van de derde trap door een krachtiger exemplaar vervangen worden.
  • METOP-A • Massa: 4050 kg • Volgnr.: 2006-044A
    Europese meteorologische satelliet, met in totaal 13 instrumenten aan boord. De kunstmaan komt in een zonsynchrone baan op 837 kilometer, inclinatie 98,7 graden. METOP-A zal gedetailleerde waarnemingen verrichten in aanvulling op de Meteosat kunstmanen in de geostationaire baan.
• 23 oktober 2006 • 13:41 UT • Draagraket: Soyuz-U • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Progress M-58 • Massa: 7250 kg • Volgnr.: 2006-045A
    Onbemand vrachtschip met nieuwe voorraden voor het ruimtestation ISS. Dit is de 23-ste keer dat de Russen een Progress naar het ruimtestation lanceren.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station, Atlantis STS-115, Progress M-56 en Soyuz TMA-9
Het ISS werd begin september bewoond door de Expeditie-13 bemanning, bestaande uit de Rus Pavel Vingradov, de Amerikaan Jeffrey Williams en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-8 was aan de Zarya module gekoppeld, de Progress M-56 aan de achterzijde van de Zvezda module en de Progress M-57 aan de Pirs module.
September zou een van de drukste maanden worden in de geschiedenis van het bijna acht jaar oude ruimtestation. Zowel de Amerikaanse shuttle als de Russische Soyuz zouden het station aandoen, en eindelijk zou na een pauze van bijna vier jaar de assemblage weer worden opgepakt.

Door het tegenzittende weer en enkele technische problemen werd de Atlantis pas op 9 september gelanceerd. Aan boord van de space shuttle bevonden zich zes ruimtevaarders: commandant Brent Jett, piloot Chris Ferguson, Joe Tanner, Dan Burbank, Steve LacLean en Heidemarie Stefanyshyn-Piper. Deze keer functioneerde de isolatie van de externe brandstoftank uitstekend, en er waren geen noemenswaardige brokstukken losgekomen. Ook de inspectie op de tweede vluchtdag liet zien dat het hitteschild van de Atlantis in een goede conditie verkeerde.
Op 11 september om 10:48 uur koppelde de Atlantis aan het ISS. Al die middag werd de lading, de Truss-struktuur P3/P4, uit het vrachtruim van de shuttle gehaald en overhandigd aan de robotarm van het ISS. Gedurende de nacht bleef P3/P4 aan het uiteinde van de arm geparkeerd zodat de struktuur in thermisch evenwicht met haar omgeving kon komen. De dag erop, om 07:27 uur, werd de P3/P4 aan het P1 segment gekoppeld waarna alle koppelbouten gemotoriseerd aangetrokken werden, zodat een stevige verbinding ontstond. Direct daarna begonnen Tanner en Stefanyshyn-Piper vanuit de Quest luchtsluis hun eerste ruimtewandeling. Ze verbonden electrische en warmtehuishoudelijke systemen van P3/P4 met de rest van het station. Tijdens de tweede ruimtewandeling, op 13 september, maakten Burbank en MacLean het P3/P4 Truss verder gereed voor het ontplooien van de zonnepanelen, en verwijderden ze de lanceersteunen rondom de roterende scharnier tussen P3 en P4 (deze scharnier stelt de P4 zonnepanelen later in staat om de zon te volgen zonder dat de oriëntatie van het station moet worden aangepast).
De grote zonnepanelen werden tot ieders opluchting op 14 september zonder problemen ontplooid. Toen de twee zonnepanelen helemaal waren uitgevouwen, was de overspanning tussen de uiteinden 72 meter.
Op 15 september voerden Tanner en Stefayshyn-Piper de derde en laatste ruimtewandeling gedurende deze vlucht uit. Ze vervingen onder andere een S-Band antenne en ontplooiden de radiator op P4.
Met de hoofddoelen van de missie voltooid, ontkoppelde de Atlantis op 17 september. De landing werd met een dag uitgesteld in verband met slecht weer, en enkele inspecties van het hitteschild als voorzorg nadat een onbekend voorwerp nabij de shuttle waargenomen was. Op 21 september om 10:21 uur landde de Atlantis behouden op de verharde baan van het Kennedy Space Center.

Het onbemande vrachtschip Progress M-56 werd twee dagen na het vertrek van de Atlantis (19 september om 00:28 uur) losgekoppeld van het ISS. Twee omlopen later ontstak de Progress haar motoren en verbrandde in de dampkring boven de Grote Oceaan. Dit alles had te maken met het nieuwe bezoek voor het ISS.

Op 18 september was namelijk vanaf de basis Baykonur in Kazachstan de Soyuz TMA-9 vertrokken met aan boord de Rus Mikhail Tyurin, de Amerikaan Lopez-Alegria, en ’s werelds eerste ruimtetoeriste: de Amerikaanse-Iraanse Anousheh Ansari. Omdat de Atlantis nog niet geland was, waren er even twaalf mensen tegelijkertijd in de ruimte: drie in de Soyuz, zes aan boord van de Atlantis en de drie bewoners in het ISS. Op 19 september waren de drie ruimtevaartuigen voldoende bij elkaar zodat de drie bemanningen tegelijkertijd via de radio met elkaar konden spreken.
Op 20 september om 05:21 uur koppelde de Soyuz TMA-9 aan de Zvezda module van het ISS. Tyurin en Lopez-Alegria zullen samen met Thomas Reiter de Expeditie-14 bemanning vormen, terwijl Vingradov en Williams op 28 september samen met Ansari naar de aarde zullen terugkeren.

Het zonnestelsel in

Mars Reconnaissance Orbiter
De Amerikaanse Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) heeft op 11 september haar uiteindelijke observatiebaan rondom Mars bereikt. Nadat de sonde in april in een baan rond de rode planeet was gebracht, is zij 426 maal door de bovenste lagen van de dampkring gevolgen om af te remmen, waardoor het hoogste punt van de omloopbaan steeds lager kwam te liggen. MRO bevindt zich nu in een baan die over de polen van Mars loopt, waarbij de afstand tot de planeet varieert tussen 250 km en 316 km.
NASA is tevens van plan om de twee andere Marssondes in een baan rond de planeet, de Mars Global Surveyor en de Mars Odyssey, nog minimaal twee jaar te blijven gebruiken.

Cassini
De Cassini sonde heeft een uiterste diffuse ring rond Saturnus ontdekt. De nieuwe ring ligt buiten de heldere hoofdringen en valt samen met de banen van de manen Janus en Epimetheus. Wetenschappers vermoeden dat het materiaal in de nieuw ontdekte ring aangevoerd wordt ten gevolgde van inslagen op Janus en Epimetheus. Cassini kon de ring op 24 september waarnemen toen de sonde door de schaduw van Saturnus vloog, en de ringen vanuit de zichtpunt van Cassini aan de achterzijde door de zon werden beschenen.

New Horizons
Op 4 september heeft New Horizons, op weg naar de dwergplaneet Pluto, haar eerste foto van de planeet Jupiter genomen. Hoewel New Horizons zich toen nog 291 miljoen kilometer van Jupiter bevond, waren de wolkenbanden in de enorme dampkring van de grootste planeet van ons zonnestelsel duidelijk te onderscheiden. Op 28 februari 2007 zal New Horizons Jupiter passeren, waarna in 2015 Pluto bereikt zal worden.

Recente lanceringen

• 9 september 2006 • 07:00 UT • Draagraket: Lange Mars-2C • Lanceerplaats: Jiuquan, China
  • SJ-8 • Massa: 3000 kg • Volgnr.: 2006-035A
    Chinese satelliet ten behoeve van micro-zwaartekrachtexperimenten en aardobservatie. De kunstmaan komt in een baan tussen 177 en 445 km, inclinatie 63 graden.
    Op 24 september keerde de capsule terug naar de aarde en maakte om 02:43 uur een behouden landing in de provincie Sichuan.
• 9 september 2006 • 15:15 UT • Draagraket: Space Shuttle • Lanceerplaats: Kennedy Space Center, Florida
  • Atlantis STS-115 • Massa: 122.400 kg • Volgnr.: 2006-036A
    Amerikaanse bemande ruimtevlucht met zes ruimtevaarders.
  • P3/P4 Truss • Massa: 15.824 kg • Volgnr.: Geen
    Module met zonnepanelen voor het ISS.
• 11 september 2006 • 04:35 UT • Draagraket: H-2A • Lanceerplaats: Tanegashima, Japan
  • IGS Optical-2 • Massa: 850 kg • Volgnr.: 2006-037A
    Japanse spionagesatelliet, welke in een baan tussen 460 en 484 km, inclinatie 97,2 graden, geplaatst wordt. De kunstmaan wordt onder andere gebruikt om Noord-Korea in de gaten te houden.
• 12 september 2006 • 16:02 UT • Draagraket: Lange Mars-3A • Lanceerplaats: Xichang, China
  • Zhongxing-22A • Massa: 2300 kg • Volgnr.: 2006-038A
    Chinese militaire communicatiesatelliet welke in een geostationaire positie op 98 graden oosterlengte geplaatst zal worden.
• 14 september 2006 • 13:41 UT • Draagraket: Soyuz-U • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Kosmos-2423 • Massa: 6750 kg • Volgnr.: 2006-039A
    Russische militaire aardobservatiesatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 170 en 317 km, inclinatie 64,9 graden.
• 18 september 2006 • 04:08 UT • Draagraket: Soyuz-FG • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Soyuz TMA-9 • Massa: 7250 kg • Volgnr.: 2006-040A
    Russische bemande ruimtevlucht met drie ruimtevaarders.
• 22 september 2006 • 21:36 UT • Draagraket: M-5 • Lanceerplaats: Uchinoura, Japan
  Laatste lancering van een M-5 raket.
  • Hinode • Massa: 870 kg • Volgnr.: 2006-041A
    Japans-Amerikaanse astronomische satelliet met een optische en röntgentelescoop aan boord. De kunstmaan komt in een zonsynchrone baan op 597 km.
  • HIT-SAT • Massa: 1 kg • Volgnr.: 2006-041B
    Japanse technologische satelliet.
  • SSSAT • Massa: 1 kg • Volgnr.: 2006-041C
    Japanse technologische satelliet om een zonnezeil te demonstreren.
• 25 september 2006 • 18:50 UT • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Cape Canaveral, Florida
  • Navstar GPS-58 • Massa: 2025 kg • Volgnr.: 2006-042A
    Amerikaanse navigatiesatelliet. De kunstmaan komt in een cirkelvormige baan op 20.200 km met een inclinatie van 55 graden.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
Het ISS wordt momenteel bewoond door de Expeditie-13 bemanning, bestaande uit de Rus Pavel
Vingradov, de Amerikaan Jeffrey Williams en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-8 is aan de Zarya module gekoppeld, de Progress M-56 aan de achterzijde van de Zvezda module en de Progress M-57 aan de Pirs module.

Atlantis STS-115
De lancering van de space shuttle Atlantis met zes ruimtevaarders voor missie STS-115 is voorzien voor zondag 27 augustus om 20:30 uur UT (22:30 uur Nederlandse tijd). De weersvoorspellingen voor de komende dagen zijn echter ongunstig.

Naam voor opvolger shuttle
Inmiddels is de naam bekend van de beoogde opvolger van de space shuttle. Deze op Apollo lijkende capsule waarmee de VS voor 2020 terug naar de maan wil keren, stond de laatste jaren al bekend als Crew Exploration Vehicle (CEV), maar zal nu de naam Orion meekrijgen. Orion is een van de meest heldere en best herkenbare sterrenbeelden en staat in de winter hoog aan de hemel boven de zuidelijke horizon. Orion moet zes ruimtevaarders naar het ISS en terug kunnen transporteren of vier naar de maan.

Ruimtetoerist mag niet vliegen
De kandidaat ruimtetoerist Daisuke Enomoto mag van de Russische artsen op medische gronden niet vliegen. De 34-jarige Japanner had op 14 september een vlucht van een week naar het ISS moeten maken aan boord van de te lanceren Soyuz TMA-9. Zijn plaats wordt waarschijnlijk ingenomen door de eerste vrouwelijke ruimtetoerist, de Amerikaanse Anousheh Ansari (inderdaad, dezelfde familie die de Ansari X-Prize hebben gesponsord die in 2004 door SpaceShipOne werd gewonnen, zie ook nummer 61 van deze nieuwsbrief).

Het zonnestelsel in

Nog maar acht planeten in ons zonnestelsel
De Internationale Astronomische Unie heeft tijdens haar congres in Praag een nieuwe definitie voor het begrip “planeet” opgesteld. Hiermee is een einde gekomen aan de twijfelachtige status die Pluto al sinds haar ontdekking in 1930 had.
Een planeet is nu officiëel definineerd als een hemellichaam dat (a) zich in een baan rond de zon bevindt, (b) voldoende massa heeft om door haar eigen gravitatie de interne lichaamskrachten te overkomen en een hydrostatisch evenwichtige vorm (nagenoeg bolvormig) te bereiken, en (c) de ruimte nabij haar omloopbaan vrijgemaakt heeft van andere hemellichamen (n.m. planetoïden).
Hoewel Pluto aan de eerste twee criteria voldoet, kruist zij de baan van Neptunus en voldoet zij dus niet aan het derde criterium. Pluto vormt samen met de planetoïde Ceres en het Kuipergordelobject 2003 UB313, een nieuwe catagorie hemellichamen, namelijk de dwergplaneten.
Of hiermee de kous af is bevalt nog maar te zien. Vooral in Amerikaanse astronomiekringen is teleurgesteld gereageerd op de degradatie van Pluto tot dwergplaneet. Pluto was namelijk de enige planeet die door een Amerikaan ontdekt was.
Vooral het derde criterium zal in de toekomst mogelijk voor meer problemen zorgen; zowel in het geval van Jupiter als de aarde is de omloopbaan niet geheel vrij van andere objecten. Jupiter wordt in haar baan op 60 graden voor en achter vergezeld door grote groepen planetoïden, de zogenaamde Trojanen, terwijl de aarde regelmatig gepasseerd wordt door aardscheerders.

Recente lanceringen

• 22 augustus 2006 • 03:47 UT • Draagraket: Zenit-3SL • Lanceerplaats: Odyssee Platform, Grote Oceaan
  • Koreasat-5 • Massa: 4412 kg • Volgnr.: 2006-034A
    Zuidkoreaanse commerciële communicatiesatelliet, die ook door de Zuidkoreaanse defensie gebruikt zal gaan worden. De kunstmaan zal in een geostationaire positie op 113 graden oosterlengte geplaatst worden.