Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
Het ISS wordt momenteel bewoond door de Expeditie-13 bemanning, bestaande uit de Rus Pavel
Vingradov, de Amerikaan Jeffrey Williams en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-8 is aan de Zarya module gekoppeld, de Progress M-56 aan de achterzijde van de Zvezda module en de Progress M-57 aan de Pirs module.

Atlantis STS-115
De lancering van de space shuttle Atlantis met zes ruimtevaarders voor missie STS-115 is voorzien voor zondag 27 augustus om 20:30 uur UT (22:30 uur Nederlandse tijd). De weersvoorspellingen voor de komende dagen zijn echter ongunstig.

Naam voor opvolger shuttle
Inmiddels is de naam bekend van de beoogde opvolger van de space shuttle. Deze op Apollo lijkende capsule waarmee de VS voor 2020 terug naar de maan wil keren, stond de laatste jaren al bekend als Crew Exploration Vehicle (CEV), maar zal nu de naam Orion meekrijgen. Orion is een van de meest heldere en best herkenbare sterrenbeelden en staat in de winter hoog aan de hemel boven de zuidelijke horizon. Orion moet zes ruimtevaarders naar het ISS en terug kunnen transporteren of vier naar de maan.

Ruimtetoerist mag niet vliegen
De kandidaat ruimtetoerist Daisuke Enomoto mag van de Russische artsen op medische gronden niet vliegen. De 34-jarige Japanner had op 14 september een vlucht van een week naar het ISS moeten maken aan boord van de te lanceren Soyuz TMA-9. Zijn plaats wordt waarschijnlijk ingenomen door de eerste vrouwelijke ruimtetoerist, de Amerikaanse Anousheh Ansari (inderdaad, dezelfde familie die de Ansari X-Prize hebben gesponsord die in 2004 door SpaceShipOne werd gewonnen, zie ook nummer 61 van deze nieuwsbrief).

Het zonnestelsel in

Nog maar acht planeten in ons zonnestelsel
De Internationale Astronomische Unie heeft tijdens haar congres in Praag een nieuwe definitie voor het begrip “planeet” opgesteld. Hiermee is een einde gekomen aan de twijfelachtige status die Pluto al sinds haar ontdekking in 1930 had.
Een planeet is nu officiëel definineerd als een hemellichaam dat (a) zich in een baan rond de zon bevindt, (b) voldoende massa heeft om door haar eigen gravitatie de interne lichaamskrachten te overkomen en een hydrostatisch evenwichtige vorm (nagenoeg bolvormig) te bereiken, en (c) de ruimte nabij haar omloopbaan vrijgemaakt heeft van andere hemellichamen (n.m. planetoïden).
Hoewel Pluto aan de eerste twee criteria voldoet, kruist zij de baan van Neptunus en voldoet zij dus niet aan het derde criterium. Pluto vormt samen met de planetoïde Ceres en het Kuipergordelobject 2003 UB313, een nieuwe catagorie hemellichamen, namelijk de dwergplaneten.
Of hiermee de kous af is bevalt nog maar te zien. Vooral in Amerikaanse astronomiekringen is teleurgesteld gereageerd op de degradatie van Pluto tot dwergplaneet. Pluto was namelijk de enige planeet die door een Amerikaan ontdekt was.
Vooral het derde criterium zal in de toekomst mogelijk voor meer problemen zorgen; zowel in het geval van Jupiter als de aarde is de omloopbaan niet geheel vrij van andere objecten. Jupiter wordt in haar baan op 60 graden voor en achter vergezeld door grote groepen planetoïden, de zogenaamde Trojanen, terwijl de aarde regelmatig gepasseerd wordt door aardscheerders.

Recente lanceringen

• 22 augustus 2006 • 03:47 UT • Draagraket: Zenit-3SL • Lanceerplaats: Odyssee Platform, Grote Oceaan
  • Koreasat-5 • Massa: 4412 kg • Volgnr.: 2006-034A
    Zuidkoreaanse commerciële communicatiesatelliet, die ook door de Zuidkoreaanse defensie gebruikt zal gaan worden. De kunstmaan zal in een geostationaire positie op 113 graden oosterlengte geplaatst worden.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

International Space Station
Het ISS wordt momenteel bewoond door de Expeditie-13 bemanning, bestaande uit de Rus Pavel
Vingradov, de Amerikaan Jeffrey Williams en de Duitser Thomas Reiter. Het ruimteschip Soyuz TMA-8 is aan de Zarya module gekoppeld, de Progress M-56 aan de achterzijde van de Zvezda module en de Progress M-57 aan de Pirs module.
Op 3 augustus maakten Williams en Reiter een 5,5 uur durende ruimtewandeling. Hiervoor werd de Amerikaanse Quest luchtsluis gebruikt. Het tweetal installeerden een instrument op de S1-Truss waarmee de opbouw van elektrische lading bepaald kan worden. Tevens voerden ze enkele onderhoudswerkzaamheden aan het S1-Truss uit.
Op 14 augustus bevond het ISS zich in een baan tussen 335 en 345 km boven het aardoppervlak. Zoals gewoonlijk bedroeg de inclinatie (de hoek tussen het baanvlak en de evenaar) 51,6 graden. Eens in de 91 minuten en 20 seconden werd deze baan doorlopen.

Kunstmanen en satellieten

Lancering Dnepr mislukt
Op 26 juli is de lancering van een Dnepr-raket met aan boord 18 minisatellieten is ongeveer 85 seconden na de start mislukt, op het moment dat de eerste trap had moeten worden afgestoten en de motor van de tweede ontstoken had moeten worden. Brokstukken van de raket en haar lading kwamen ongeveer 150 km vanaf de lanceerbasis Baykonur terecht.

James van Allen
De Amerikaanse wetenschapper James van Allen is op 9 augustus op 91-jarige leeftijd overleden. Van Allen was de wetenschapper achter het wetenschappelijk instrumentarium aan boord van Amerika’s eerste satelliet, de Explorer-1 in 1958, waarmee de naar hem genoemde stralingsgordels rondom de aarde ontdekt werden.

Het zonnestelsel in

Voyager-1
De in september 1977 gelanceerde Voyager-1 heeft op 12 augustus als eerste sonde een afstand groter dan 100 AE van de zon bereikt. Eén Astromische Eenheid (AE) is gedefinieerd als de gemiddelde afstand tussen de aarde en de zon, en is gelijk aan 149,6 miljoen kilometer. Voyager-1 bevindt zich dus nu op meer dan 14,96 miljard kilometer van de zon.

Recente lanceringen

• 26 juli 2006 • 19:43 UT • Draagraket: Dnepr • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  Mislukte lancering.
  • BelKA • Massa: 250 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Witrussische aardobservatiesatelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Baumanets • Massa: 80 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Russische technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Unisat-4 • Massa: 12 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Italiaanse wetenschappelijke satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • PicPot • Massa: 3 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Italiaanse wetenschappelijke satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • ION • Massa: 3 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Sacred • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • KUTESat • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • ICEcube1 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse wetenschappelijke satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Rincon • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Seeds • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Japanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • HAUSat-1 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Zuidkoreaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Ncube-1 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Noorse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Merope • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • AeroCube-1 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • PolySat-1 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • PolySat-2 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • ICEcube2 • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse wetenschappelijke satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
  • Voyager • Massa: 1 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Amerikaanse technologische satelliet. Verloren gegaan tijdens lancering.
• 28 juli 2006 • 07:05 UT • Draagraket: Rokot • Lanceerplaats: Plesetsk, Rusland
  • Kompsat-2 • Massa: 798 kg • Volgnr.: 2006-031A
    Zuidkoreaanse aardobservatiesatelliet. Initiële baan 679 en 701 km, inclinatie 98,1 graden.
• 4 augustus 2006 • 21:48 UT • Draagraket: Proton-M • Lanceerplaats: Baykonur, Kazachstan
  • Hot Bird-8 • Massa: 4875 kg • Volgnr.: 2006-032A
    Europese commerciële communicatiesatelliet geopereerd door Eutelsat. De kunstmaan zal in een geostationaire positie op 13 graden oosterlengte geplaatst worden.
• 11 augustus 2006 • 22:15 UT • Draagraket: Ariane-5ECA • Lanceerplaats: Kourou, Frans-Guyana
  • JCSat-10 • Massa: 4048 kg • Volgnr.: 2006-033A
    Japanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan zal in een geostationaire positie op 128 graden oosterlengte geplaatst worden.
  • Syracuse-3B • Massa: 3750 kg • Volgnr.: 2006-033B
    Franse militaire communicatiesatelliet. De kunstmaan zal in een geostationaire positie op 5 graden westerlengte geplaatst worden.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

Discovery STS-121 & International Space Station
Op 6 juli is de shuttle Discovery met het ISS gekoppeld (zie ook nummer 97), en sindsdien voerden de twee bemanningen een gezamenlijk programma uit. De Discovery leverde de Duitser Thomas Reiter af bij het ISS, zodat de vaste expeditiebemanning aan boord van het ruimtestation voor het eerst sinds april 2003 weer uit drie personen bestaat. In dit geval de Expeditie-13 bestaande uit de Rus Pavel Vinogradov, de Amerikaan Jeff Williams, en de Duitser Thomas Reiter (ESA). De bemanning van de Discovery bestond na de officiële overstap van Reiter nog maar uit zes personen, namelijk Steven Lindsey (commandant), Mark Kelly (piloot), Michael Fossum, Lisa Nowak, Stephanie Wilson en Piers Sellers.

Op 7 juli werd de logistieke module MPLM Leonardo uit het vrachtruim van de shuttle gehaald en aan de nadirpoort van de Unity module gekoppeld. Vervolgens konden de ruimtevaarders in hemdsmouwen de Leonardo binnengaan en beginnen met het overbrengen van de meegebrachte voorraden en apparatuur. Onder de nieuwe apparatuur bevond zich een vriezer en een Amerikaanse zuurstofgenerator gebaseerd op het principe van electrolyse van water.

Op 8 juli maakten Sellers en Fossum een 7,5 uur durende ruimtewandeling vanuit de Quest luchtsluis van het station. Doel van de ruimtewandeling was te testen of een ruimtewandelaar aan het uiteinde van de OBSS-inspectiestang veilig rondom de shuttle bewogen kan worden. Doordat de OBSS en de robotarm van de shuttle samen bijna dertig meter lang zijn, is de dynamiek van het geheel met een relatief zware ruimtewandelaar aan het uiteinde nogal moeilijk te voorspellen. De proef bleek echter een geheel succes, en dit stelt ruimtewandelaars in staat in eventuele reparaties aan het hitteschild aan de onderzijde van de shuttle uit te kunnen voeren.

Twee dagen later ging hetzelfde tweetal wederom naar buiten. Tijdens deze tweede ruimtewandeling moest een noodzakelijke reparatie aan het railwagentje, de Mobile Transporter, voor de robotarm van het ISS worden uitgevoerd. Vorig jaar was door een defect per ongeluk een van de twee controlekabels van de Mobile Transporter doorgesneden, en zonder een succesvolle reparatie zouden de toekomstige assemblagevluchten niet uitgevoerd kunnen worden. Tijdens STS-115, gepland voor eind augustus/begin september, wordt de Mobile Transporter namelijk gebruikt om een nieuwe set Amerikaanse zonnepanelen te installeren. Sellers en Fossum slaagden erin een nieuwe kabel te installeren, zodat de Mobile Transporter en robotarm weer volledig gebruikt konden worden. Ook installeerden zij een reservepomp op een externe platform. Deze tweede ruimtewandeling duurde 6,5 uur.

Inmiddels kon de missie van de Discovery met een dag verlengd worden, omdat het tempo waarin de brandstofcellen van de shuttle waterstof en zuurstof verbruikten wat lager lag dan verwacht. Daardoor kon een derde ruimtewandeling aan het schema worden toegevoegd. Tijdens een 6,5 uur durend uitstapje op 12 juli demonstreerden Sellers en Fossum met succes enkele reparatietechnieken op proefmonsters van hitteschildmateriaal welke in het vrachtruim van de Discovery waren opgesteld.

Op 14 juli werd de MPLM Leonardo, nu volgeladen met afval en overbodige spullen, weer losgekoppeld van het ISS en terug in het vrachtruim van de Discovery geplaatst.

Op 15 juli, vond de ontkoppeling tussen de Discovery en het ISS plaats. De Discovery vloog nog een inspectierondje om het ISS, en verwijderde zich vervolgens tot op een veilige afstand.

Op 17 juli om 12:07 uur werden de twee baanmanoeuvreermotoren van de Discovery ontstoken om de snelheid met 92 meter per seconde te verminderen, voldoende om de shuttle in de dampkring te laten terugkeren. De landing vond plaats om 13:14 uur op de verharde baan van het Kennedy Space Center in Florida. Ongeveer 20 minuten voor de landing werd besloten om de baan vanaf de andere kant aan te vliegen omdat er op het oorspronkelijk geplande traject vlak voor de landingsbaan plotseling een onweersbui was ontstaan. Omdat de shuttle als een zweefvliegtuig landt (en het dus in een keer goed moest gaan), had men geen andere keus dan om de baan vanuit de alternatieve richting te benaderen. Ongeveer acht uur na de landing werd de Discovery al naar haar hangar overgebracht, waar ze nu gereed zal worden gemaakt voor missie STS-116 in december.

Kunstmanen en satellieten

Lancering MetOp-A uitgesteld
De lancering van de eerste van een drietal Europese meteorologische satellieten, MetOp-A, is op 17, 18 en 19 juli driemaal uitgesteld als gevolg van niet nader gespecificeerde problemen met de Soyuz-ST draagraket. Het is nog niet bekend wanneer een nieuwe lanceerpoging ondernomen kan worden.

Het zonnestelsel in

30 jaar na landing Viking-1
Op 20 juli was het precies dertig jaar geleden dat de eerste succesvolle zachte landing op Mars plaatsvond. De Amerikaanse Viking-1 landde toen in Chryse Planitia. Op 3 september 1976 maakte de Viking-2 ook een succesvolle landing in Utopia Planitia.
Opmerking: De Russische Mars-3 maakte al op 2 december 1971 al een zachte landing op Mars, maar had de pech midden in een zandstorm terecht te komen. Daardoor raakte de Mars-3 al binnen enkele seconden na de landing defect. Een semi-succesvolle landing dus.

Recente lanceringen

• 10 juli 2006 • 12:08 UT • Draagraket: GSLV • Lanceerplaats: Sriharikota, India
  Een van de opduwraketten ontwikkelt voldoende stuwkracht en de raket begint al binnen enkele seconden van de geplande koers af te wijken. Ongeveer een minuut na de lancering wordt de zelfvernietiging in werking gesteld en stort de raket en de satelliet in zee.
  • Insat-4C • Massa: 2168 kg • Volgnr.: Geen (mislukt)
    Indiase communicatiesatelliet welke in een geostationaire baan gebracht had moeten worden. De satelliet gaat verloren als de raket kort na de start explodeert.
• 12 juli 2006 • 14:53 UT • Draagraket: Dnepr • Lanceerplaats: Dombarovskiy
  • Genesis-1 • Massa: 1360 kg • Volgnr.: 2006-029A
    Amerikaanse commerciële technologische satelliet bedoeld om opblaasbare structuren voor toekomstige ruimtestations te testen. Genesis-1 is ontwikkeld en gebouwd door Bigelow Aerospace, en het ligt in de bedoeling dat in de toekomst ruimtehotels voor toeristen in een baan om de aarde gerealiseerd worden. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 555 en 561 km, inclinatie 64,5 graden.
• 21 juli 2006 • 04:20 UT • Draagraket: Molniya-M • Lanceerplaats: Plesetsk
  • Kosmos-2422 • Massa: ?? kg • Volgnr.: 2006-030A
    Russische militaire satelliet bedoeld voor het vroegtijdig detecteren van raketlanceringen. De kunstmaan komt in een sterk elliptische baan.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

Discovery STS-121 & International Space Station
De shuttle Discovery is op 4 juli met succes gelanceerd voor wat pas de tweede shuttlevlucht is sinds het ongeluk met de Columbia in februari 2003. Aan boord van de Discovery waren Steven Lindsey (commandant), Mark Kelly (piloot), Michael Fossum, Lisa Nowak, Stephanie Wilson, Piers Sellers, en ESA astronaut Thomas Reiter.
De lancering was op 1 en 2 juli uitgesteld in verband met het slechte weer. Daarna bleek dat er een 12 cm lange scheur in het isolatiemateriaal van de externe brandstoftank was ontstaan, maar de NASA-leiding besloot toch door te gaan met een lancering om Amerika’s nationale feestdag. De lancering zelf verliep zonder problemen, en negen minuten na de start kwam de Discovery in een overgangsbaan om de aarde en werd de externe brandstoftank afgeworpen. Drie kwartier later werden de motoren van de shuttle gebruikt om de baan meer cirkelvormig te maken, waarna de deuren van het vrachtruim geopend konden worden en de twee dagen durende jacht op het ruimtestation kon beginnen.

Op de tweede vluchtdag, 5 juli, werd de robotarm van de Discovery gebruikt om met behulp van een speciale 15 meter lange stang (de Orbiter Boom Sensor System, oftewel OBSS) het hitteschild te kunnen inspecteren. Zowel uit deze inspecties, als de camerabeelden tijdens de lancering, bleek dat er tijdens de lancering geen noemenswaardige beschadigingen aan het hitteschild waren ontstaan, en kon de conclusie getrokken worden dat de verbeteringen aan de externe tank het gewenste resultaat hebben gehad.

Op 6 juli vond het rendez-vous en de koppeling met het ISS plaats. Ongeveer een uur voor de koppeling, toen de Discovery 200 meter onder het station doorvloog, voerde de shuttle een achterwaartse salto uit. De bewoners van het ISS, de Rus Pavel Vinogradov en de Amerikaan Jeff Williams, konden zo foto’s maken van de onderzijde van de shuttle met behulp van speciale hoge-resolutie camera’s. Om 16:52 uur vond vervolgens de koppeling plaats aan de voorzijde van de Destiny module. Twee uur later gingen de luiken open, en konden de shuttle en ISS bemanningen elkaar ontmoeten.
Een van de eerste taken was het overbrengen van de spullen van Thomas Reiter, zoals zijn Russische ruimtepak en de naar zijn lichaam gevormde stoel voor in de Soyuz capsule. Reiter voegde zich nu als derde lid bij de Expeditie-13 bemanning, en is de eerste Europeaan die enkele maanden in het station zal wonen en werken. De bemanning van de Discovery telt nu nog maar zes leden. Reiter zal in december worden opgehaald als de shuttlevlucht STS-116 bij het station aanmeert. Met de aankomst van Reiter is er voor het eerst sinds april 2003 weer een driekoppige expeditiebemanning aan boord van het ISS.

Daags na de koppeling werd de logistieke module Leonardo door de robotarm van het ISS uit het vrachtruim van de Discovery gehaald, om vervolgens aan de Unity koppelmodule aangemeerd te worden. Toen de luiken tussen Leonardo en het station geopend waren, konden de ruimtevaarders de module binnengaan om te beginnen met het overladen van nieuwe voorraden en experimenten. Onder de nieuwe apparatuur bevond zich een vriezer en een Amerikaanse zuurstofgenerator gebaseerd op het principe van electrolyse van water.

Kunstmanen en satellieten

Camera Hubble weer operationeel
De ACS camera van de Hubble ruimtetelescoop, een van de meest gebruikte instrumenten, is sinds 30 juni weer operationeel. De oorzaak van het uitvallen lag in een elektrisch probleem. Als de ACS definitief zou uitvallen zou dat het wetenschappelijk onderzoek dat met de telescoop verricht kan worden zeer nadelig beïnvloeden, zeker omdat de belangrijkste spectrograaf ook al defect is. Mogelijk zal NASA in de toekomst nog een servicevlucht naar de Hubble uitvoeren, maar dat hangt af van het succes van de komende shuttlevluchten.

Recente lanceringen

• 4 juli 2006 • 19:38 UT • Draagraket: Space Shuttle • Lanceerplaats: Kennedy Space Center
  • Discovery STS-121 • Massa: 120.000 kg • Volgnr.: 2006-028A
    Amerikaanse bemande ruimtevlucht met zeven astronauten.
  • MPLM Leonardo • Massa: 9.100 kg • Volgnr.: Geen
    Logistieke module met voorraden voor het ISS.

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

Discovery STS-121
De langverwachte lancering van de shuttle Discovery staat nu gepland voor 1 juli om 19:48 uur (21:48 uur Nederlandse tijd). Dit is pas de tweede shuttlevlucht sinds het ongeluk met de Columbia in februari 2003. Aan boord van de Discovery zijn zes Amerikanen en een Europeaan. De shuttle zal nieuwe voorraden, experimenten en reserve-onderdelen naar het ISS brengen. Verder zullen enkele reparatietechnieken voor het hitteschild van de shuttle geoefend worden. De Duitser Thomas Reiter zal zich bij de huidige bemanning aan boord van het ruimtestation voegen, zodat er voor het eerst sinds mei 2003 weer een driekoppige stambemanning is. De vlucht van de Discovery moet 12 tot 13 dagen gaan duren.
Het aftellen is inmiddels gestart en er zijn geen noemenswaardige technische problemen. Het enige wat momenteel roet in het eten kan gooien is het weer: men voorspelt nu een kans van 60% op onacceptabele condities tijdens de lancering op 1 juli en de dagen erna.
Tijdens de lancering zullen alle ogen (en camera’s) met name gericht zijn op de grote externe tank. Tijdens de voorgaande lancering in juli 2005 kwamen er toch weer stukken isolatiemateriaal los die een gevaar vormen het hitteschild van de shuttle. De inslag van een stuk isolatiemateriaal op de linkervleugel van de Columbia tijdens haar laatste lancering in januari 2003 was de directe aanleiding voor het ongeluk tijdens de terugkeer 16 dagen later (zie nummer 28 van deze nieuwsbrief). Verder zijn er in de media verhalen circulerend dat enkele technici binnen NASA hun bezorgdheid hebben uitgesproken of de tank van de Discovery wel veilig genoeg is om mee te vliegen.

International Space Station
Het International Space Station werd halverwege juni bewoond door de Expeditie-13 bemanning, bestaande uit de Rus Pavel Vinogradov en de Amerikaan Jeff Williams. Het ruimteschip Soyuz TMA-8 is aan de Zarya module gekoppeld, de Progress M-55 aan de Pirs module en de Progress M-56 aan de achterzijde van de Zvezda module.
De oude Progress M-55, nu volgeladen met afval en overbodige spullen, werd op 19 juni losgekoppeld van het station. Twee omlopen later ontstak het toestel haar motoren om terug te keren in de aardse atmosfeer en te verbranden.
Om 16:25 uur op maandag 26 juni koppelde de Progress M-57 aan de Pirs module, na twee dagen eerder vanaf de basis Baykonur in Kazachstan gelanceerd te zijn. Veel tijd om de voorraden uit te laden hebben Vinogradov en Williams niet. Namelijk op zijn vroegst 3 juli is de verwachte aankomst van de shuttle Discovery. Tijdens het tweede shuttlebezoek gedurende bijna vier jaar zal het station flink bevoorraadt worden waarna later dit jaar de assemblage eindelijk weer hervat zal worden.

Kunstmanen en satellieten

Camera Hubble uitgevallen
Op 19 juni is de ACS camera van de in 1990 gelanceerde ruimtetelescoop Hubble uitgevallen. De ACS is het belangrijkste en meest gebruikte instrument en werd in maart 2002 tijdens de laatste servicevlucht van de shuttle naar de Hubble geïnstalleerd. De oorzaak van het uitvallen lijkt te liggen in de elektrische voeding van de camera, en de vluchtleiders hopen begin juli de ACS weer operationeel te krijgen door over te schakelen naar een reserve voedingssysteem.

Het zonnestelsel in

Planetoïde zal ‘vlak’ langs de aarde scheren
De planetoïde 2004 XP14 zal op om 04:25 uur op 3 juli op een afstand van 432.308 km langs de aarde passeren. Dat is net iets voorbij de maanbaan en in astronomische termen een ‘schampschot’ (vergelijk bijvoorbeeld de afstand aarde-zon met 149,6 miljoen km). 2004 XP14 heeft een doorsnede ergens tussen de 500 en 1000 meter. De inslag van een soortgelijk object 65 miljoen jaar geleden heeft hoogstwaarschijnlijk het einde van het tijdperk van de dinosauriërs ingeluid.
Op 8 november 2011 zal de planetoïde 2005 YU55 op ongeveer 158.000 km (halverwege de afstand naar de maan!) langs de aarde scheren. Omdat de banen van deze kleine hemellichamen gemakkelijk verstoord kunnen worden door de zwaartekrachtsvelden van de planeten, is de precieze positie verder in de toekomst met een steeds slechtere nauwkeurigheid te voorspellen.

Recente lanceringen

• 15 juni 2006 • 08:00 UT • Draagraket: Soyuz-U • Lanceerplaats: Baykonur
  • Resurs-DK No. 1 • Massa: 6750 kg • Volgnr.: 2006-021A
    Russische civiele aardobservatiesatelliet. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 200 en 370 km, inclinatie 70 graden. Dit is voor het eerst sinds 1999 dat Rusland een kunstmaan van dit type lanceert.
• 17 juni 2006 • 22:44 UT • Draagraket: Proton-K • Lanceerplaats: Baykonur
  • KazSat • Massa: 1380 kg • Volgnr.: 2006-022A
    Eerste Kazachstaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan komt uiteindelijk in een geostationaire positie op 102 graden oosterlengte.
• 18 juni 2006 • 07:50 UT • Draagraket: Zenit-3SL • Lanceerplaats: Odyssee Platform (Grote Oceaan)
  • Galaxy-16 • Massa: 4640 kg • Volgnr.: 2006-023A
    Amerikaanse commerciële communicatiesatelliet. De kunstmaan komt uiteindelijk in een geostationaire positie op 79 graden westerlengte.
• 21 juni 2006 • 22:15 UT • Draagraket: Delta-2 • Lanceerplaats: Cape Canaveral
  • USA-187 • Massa: 225 kg • Volgnr.: 2006-024A
    Amerikaanse militaire satelliet, waarschijnlijk bedoeld om formatievliegen in de geostationaire baan te demonstreren. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 185 en 36221 km, inclinatie 25,2 graden.
  • USA-188 • Massa: 225 kg • Volgnr.: 2006-025A
    Amerikaanse militaire satelliet, waarschijnlijk bedoeld om formatievliegen in de geostationaire baan te demonstreren. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 185 en 36221 km, inclinatie 25,2 graden.
  • USA-189 • Massa: ?? kg • Volgnr.: 2006-026A
    Amerikaanse militaire satelliet, waarschijnlijk intelligente rakettrap om USA-187 en -188 in een geostationaire baan te brengen en aldaar manoeuvres te demonstreren. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 185 en 36221 km, inclinatie 25,2 graden.
• 24 juni 2006 • 15:08 UT • Draagraket: Soyuz-U • Lanceerplaats: Baykonur
  • Progress M-57 • Massa: 7250 kg • Volgnr.: 2006-025A
    Onbemand vrachtschip met nieuwe voorraden voor het ruimtestation ISS. Dit is de 22-ste keer dat de Russen een Progress naar het ruimtestation lanceren.
• 25 juni 2006 • 04:00 UT • Draagraket: Tsyklon-2 • Lanceerplaats: Baykonur
  • Kosmos-2421 • Massa: 3150 kg • Volgnr.: 2006-026A
    Russische militaire electronische afluistersatelliet. De kunstmaan komt in een initiële baan tussen 405 en 415 km, inclinatie 65 graden.
• 28 juni 2006 • 03:33 UT • Draagraket: Delta-4M • Lanceerplaats: Vandenberg
  Eerste Delta-4 lancering vanaf de basis Vandenberg in Californië.
  • NRO L-22 • Massa: 4500? kg • Volgnr.: 2006-027A
    Amerikaanse militaire spionagesatelliet. De kunstmaan komt in een sterk elliptische baan om de aarde. Verder geen nadere details bekend gemaakt.