Bericht uit de ruimte – Nummer 9

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Het International Space Station wordt nu bewoond door de Rus Yuri Onufrienko (commandant) en de Amerikanen Carl Walz en Daniel Bursch. Zij vormen samen de vierde stambemanning van het station en zullen tot mei 2002 in de ruimte blijven. De eerste week van het nieuwe jaar werd voornamelijk besteed aan het voorbereiden van de ruimtewandeling die op 14 januari zal plaatsvinden. Ook werd een experiment uitgevoerd waarin de groei van nierstenen bij ruimtevaarders in gewichtsloosheid wordt onderzocht.

De eerstvolgende shuttle vlucht staat gepland voor 28 februari 2002 als de Columbia missie STS-109 zal uitvoeren. Gedurende deze elfdaagse vlucht zullen de zeven ruimtevaarders onderhoud verrichten aan de Hubble ruimtetelescoop. Hiervoor zullen maar liefst vijf ruimtewandelingen gemaakt worden.

Op 4 april zal de shuttle Atlantis gelanceerd worden voor missie STS-110. Gedurende deze elfdaagse vlucht zal de S0-Truss (het centrale deel van de grote balk voor de zonnepanelen) met de Mobile Transporter aan het ISS bevestigd worden. De zeven astronauten aan boord van de shuttle zullen het eerste bezoek zijn voor de Expeditie-4 die nu aan boord van het station is.

Waarschijnlijk zal China in januari of februari de derde testvlucht uitvoeren van een Shenzhou ruimtecapsule. De Shenzhou, sterk gelijkend op de Russische Soyuz, moet de Volksrepubliek China in staat stellen de derde natie te worden die zelfstandig mensen in de ruimte kan brengen. In november 1999 en januari 2001 werden respectievelijk de Shenzhou-1 en -2 gelanceerd voor een succesvolle onbemande testvlucht. De eerste bemande vlucht van een Shenzhou wordt in 2004 of 2005 verwacht. China heeft in het verleden al aangegeven dat het op de langere termijn zelfstandig een ruimtestation wil bouwen.

Kunstmanen en satellieten

Op 28 december vond de laatste lancering van het jaar 2001 plaats. Een Tsiklon raket, nu in een drietrapsversie, bracht maar liefst zes Russische communicatie satellieten in de ruimte. De lancering vond plaats vanaf Plesetsk in het noorden van Rusland. Drie van de satellieten, Kosmos-2384 tot en met 2386, maken deel uit van het militaire Strela-3 netwerk. De andere drie satellieten zijn van hetzelfde ontwerp, maar worden gebruikt voor civiele toepassingen. Deze satellieten worden allemaal aangeduid met Gonet-D1, en hebben geen individueel volgnummer gekregen. Alle zes de satellieten zijn in de geplande cirkelvormige banen op 1400 kilometer boven het aardoppervlak onder een hoek van 82,6 graden met de evenaar terecht gekomen. Op 27 december 2000 mislukte de lancering van een soortgelijk sextet.

Het jaar 2001 kan de boeken in als een kwakkeljaar op lanceergebied, met slechts 58 geslaagde lanceringen en een mislukking. Men moet teruggaan naar 1963(!) waarin nog minder lanceringen die een lading in de ruimte brachten plaatsvonden. Dat jaar waren slechts 55 geslaagde lanceringen, en 15 mislukkingen, zodat het totale aantal lanceerpogingen dat jaar nog hoger lag dan in 2001. Ter vergelijking, in 2000 waren er 82 lanceringen en drie mislukkingen. Het meest productieve jaar was 1984 met 129 geslaagde lanceringen.

Het zonnestelsel in

Op 28 december 2001 bevond de Mars Odyssee zich in een baan tussen 99 en 2951 kilometer boven het Marsoppervlak. De hoek van de baan met de Martiaanse equator bedroeg 93 graden, zodat de baan nagenoeg over de polen liep. Elke omloop, als de Odyssee de planeet het dichtst naderde (het zogenaamde periapsis), werd zij door de atmosferische weerstand iets afgeremd zodat het verste punt van de baan (apoapsis) steeds dichter bij Mars kwam te liggen.

Op 11 januari lag dat verste punt op nog maar 500 kilometer boven het oppervlak. De Odyssee ontstak kleine raketten waardoor het periapsis boven de atmosfeer kwam te liggen. Na deze manoeuvre bevond de Odyssee zich in een baan tussen 201 en 500 kilometer, terwijl de hoek met de evenaar de gehele tijd dezelfde was geweest. Door het luchtremmen heeft de sonde meer dan 200 kilogram brandstof bespaard. De komende maanden zal de Odyssee haar stuurraketten nog enkele malen ontsteken om in april haar definitieve observatiebaan op 400 kilometer hoogte te bereiken.

Recente lanceringen