Bericht uit de ruimte – Nummer 37

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de twee weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).

Mensen in de ruimte

Het International Space Station wordt bewoond door de Expeditie-7, bestaande uit de Rus Yuri Malenchenko en de Amerikaan Edward Lu. De Soyuz TMA-2 is gekoppeld aan de nadir poort van de Zarya module, en fungeert als reddingscapsule voor de bemanning. Het logistieke ruimtevaartuig Progress M-47 is aan de poort aan de achterzijde van de Zvezda woonmodule gekoppeld.
Op 8 juni werd de Progress M1-10 naar het ISS gelanceerd met meer dan 2,5 ton aan nieuwe voorraden en onderdelen. Drie dagen na de lancering koppelde de Progress M1-10 aan de nadir poort van de Russische luchtsluis Pirs. Hiermee waren er voor het eerst twee Progress ruimtevaarttuigen tegelijk aan het ISS gekoppeld.

Testen begin juni hebben inderdaad bevestigd dat de inslag van een stuk isolatiemateriaal de voorrand van de linkervleugel heeft kunnen beschadigen. Dit wordt momenteel aangenomen als de meeste voor de hand liggende oorzaak voor het verongelukken van de shuttle Columbia op 1 februari jongstleden. Voor de testen was een stuk vleugel aangebouwd bestaande uit de koolstofversterkte panelen afkomstig van de shuttle Discovery en het prototype Enterprise. Na de test was in een van de panelen een scheur ontstaan die helemaal tot de achterkant doorliep. Tijdens de terugkeer in de atmosfeer is heetgas waarschijnlijk door zo’n scheur de vleugel van de Columbia binnengedrongen, en heeft als het ware van binnenuit de vleugel verteerd. Het paneel waarin tijdens de test de scheur is ontstaan was afkomstig van de Discovery en heeft enkele malen daadwerkelijk in de ruimte gevlogen.
NASA verwacht dat als het eindrapport van het onderzoek in juli wordt gepubliceerd, de shuttlevluchten in december van dit jaar hervat zouden kunnen worden. Eerste vlucht zal dan STS-114 zijn, waarbij de shuttle Atlantis nieuwe de voorraden naar het ISS zal gaan brengen.

Kunstmanen en satellieten

Rusland bracht op 4 juni een navigatiesatelliet uit de Parus-klasse in een baan om de aarde. De lancering vond plaats vanaf de basis Plesetsk en de kunstmaan kwam in een baan tussen 969 en 1014 kilometer onder een hoek van 83 graden met de evenaar. Deze satelliet kreeg nummertje 2398 uit de Kosmos-reeks.

De eerste commerciële lancering van een Proton raket vond plaats op 6 juni. Vanaf de basis Baykonur bracht de Proton-K met de bovenste trap Briz-M de communicatiesatelliet AMC-9 (Americom-9) in een geostationaire overgangsbaan. Later zou de AMC-9 haar eigen motor gebruiken om een geostationaire positie op 72 graden westerlengte te bereiken. De kunstmaan had bij lancering een massa van 4100 kilogram, waarvan bijna de helft brandstof, en is gebouwd door Alcatel.

Op 10 juni werd vanaf het drijvende lanceerplatform Odyssee in de Grote Oceaan een Zenit-3SL raket gelanceerd. Het Odyssee platform lag op de evenaar op 154 graden westerlengte. De raket plaatste de nuttige lading, de communicatiesatelliet Thuraya, in een geostationaire overgangsbaan, en later zou de kunstmaan haar eigen motor gebruiken om een geostationaire baan te bereiken. Thuraya is gebouwd door Boeing voor Thuraya Satellite in Abu Dhabi. De kunstmaan zal gebruikt worden voor mobiele telefonie.

Op 11 juni vertrok weer een Ariane-5 vanaf de basis Kourou in Frans-Guyana. De raket plaatste twee communicatiesatellieten in een geostationaire overgangsbaan. BSAT-2C werd gelanceerd voor een Japanse klant, terwijl de Optus/D-C1 een Australische satelliet is. Optus/D-C1 wordt gezamelijk gebruikt door een commerciële communicatiedienstverlener en het Australische Ministerie van Defensie. BSAT-2C is gebouwd door Orbital Sciences en Optus/D-C1 door Mitsubishi.

Het zonnestelsel in

Europa’s eerste sonde is op weg naar de rode planeet. Mars Express werd op 2 juni om 17:45 uur vanaf de basis Baykonur in Kazachstan met behulp van een Soyuz-FG raket gelanceerd. De lancering werd uitgevoerd door Starsem dat de Soyuz raket commercieel exploiteert. Negen minuten na de lancering plaatste de derde trap van de Soyuz de combinatie Mars Express en de Fregat rakettrap in een suborbitale baan om de aarde tussen -1 en 200 kilometer hoogte. Om 17:55 uur werd de motor van de Fregat gedurende 21 seconden ontstoken en kwam de combinatie in de cirkelvormige parkeerbaan op 177 kilometer hoogte. De hoek met de evenaar bedroeg 51,8 graden.
Om 19:03 uur werd de Fregat voor de tweede maal gebruikt, nu om de snelheid op te voeren zodat de Mars Express definitief aan de aardse zwaartekracht kon ontsnappen. Na veertien minuten zweeg de motor van de Fregat en werd de nu lege trap afgeworpen. Kort daarna ontplooide Mars Express zijn twee zonnepanelen en begon aan zijn zelfstandig leven.
Mars Express beschrijft nu een elliptische baan om de zon, waarvan het laagste punt bij de aarde ligt en op het verste punt zal de sonde de planeet Mars tegenkomen. Mars Express heeft een massa van 1186 kilogram, waarvan 480 kilogram brandstof en 69 kilo voor rekening komen van de grotendeels in Groot-Brittannië ontwikkelde Beagle-2 lander. Op 26 december van dit jaar zullen Mars Express en de Beagle-2 de rode planeet bereiken.

De eerste van twee Marsrovers van NASA werd op 10 juni gelanceerd. De Delta-2 raket plaatste de MER-A in een 170 kilometer hoge parkeerbaan om de aarde. Na een kwartier werd de motor van de tweede trap weer ontstoken om de sonde verder te versnellen. Nadat de derde trap de laatste zet had gegeven kwam de MER-A Spirit in een heliocentrische baan terecht. Op 4 januari 2004 zal de Spirit op Mars landen.

Recente lanceringen