Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van het actuele ruimtevaartnieuws, en verschijnt ongeveer om de drie weken. De in de nieuwsbrief genoemde tijden zijn gegeven in GMT (Greenwich Mean Time).
Mensen in de ruimte
’s Werelds eerste met particulier geld ontwikkelde ruimtevaartuig heeft op maandag 21 juni tijdens een vlucht een hoogte van net iets meer dan 100 kilometer bereikt en vervolgens een succesvolle landing gemaakt. De hoogte van 100 kilometer wordt algemeen aanvaard als de hoogte waar de ruimte begint, al is er in werkelijkheid natuurlijk geen scherpe grens tussen de dampkring en de ruimte. De piloot, Mike Melvill, kan zich dan nu ook astronaut noemen.
Het door Scaled Composites ontwikkelde SpaceShip One, met aan boord de piloot Mike Melvill, werd door het White Knight draagvliegtuig op een hoogte van 15 km afgeworpen. De SpaceShip One ontstak vervolgens haar raketmotor waarna het toestel bijna verticaal begon te klimmen. Kort na de ontsteking van de motor, kwam het ruimteschip echter in de problemen toen het plots op haar linkerzijde rolde. Melvill kon het toestel weer rechtop draaien. Maar toen de motor bijna leeg gebrand was weigerde een trimvlak aan de vleugel dienst, en begon het toestel ongecontroleerd te rollen. Terwijl de gewichtsloosheid zich inzette, moest Melvill eerst zijn toestel uit deze rol halen. Op de top van de baan ondervond Mevill gedurende drie minuten gewichtsloosheid, waarna het toestel de atmosfeer weer binnenvloog. Door de problemen was de SpaceShip One ongeveer 35 kilometer uit de koers geraakt, doch Melvill kon zonder problemen de landingsbaan bereiken. 24 minuten nadat de SpaceShip One was afgeworpen door haar draagvliegtuig landde het toestel op de vliegbasis Mojave in Californië.
Scaled Composites wil nog deze zomer of vroeg in de herfst een poging ondernemen om de Ansari X-Price in de wacht te slepen. Deze prijs, van tien miljoen dollar, is voor diegene die binnen twee weken met hetzelfde toestel tweemaal naar een hoogte van minimaal 100 kilometer vliegt. Maar voor het zover is, zal Scaled Composites wel eerst de problemen met de besturing moeten oplossen.
Op 25 mei werd het onbemande vrachtschip Progress M-49 richting het ISS gelanceerd. Twee dagen later koppelde het ruimteschip aan de achterkant van de Zvezda module, en begonnen Gennady Padalka en Mike Fincke met het uitladen. De achterste koppelpoort was al op 24 mei vrij gemaakt door de vertrekkende Progress M1-11. In tegenstelling tot de normale procedure, werd deze Progress nog enkele dagen in de ruimte gehouden voor enkele technische experimenten. Pas op 3 juni verbrandde de Progress M1-11 in de bovenste lagen van de dampkring.
Op 24 juni zullen Padalka en Fincke een ruimtewandeling gaan maken om defecte regelelektronica van een gyroscoop in het Amerikaanse segment te vervangen. Deze gyroscoop is kritisch om de standregeling te waarborgen van het ruimtestation. Er zijn vier van deze gyroscopen, waarvan er al een uitgevallen was, en door de defecte regelelektronica een niet-actief is. Hoewel twee gyroscopen voldoende zijn voor de standregeling, betekent dat er nu geen reserve gyroscopen meer zijn. Eventueel kunnen raketjes op de Russische modules de standregeling verzorgen, maar dat kost meer brandstof. Daar de eerste vervangende gyroscoop pas kan worden aangevoerd als de shuttle weer vliegt, heeft de vluchtleiding besloten deze extra ruimtewandeling te maken.
Doordat de Amerikaanse ruimtepakken problemen met het koelsysteem vertoonden, is besloten om de ruimtewandeling uit te voeren in Russische pakken vanuit de Pirs luchtsluis. Dit betekent wel dat Padalka en Fincke zich eerst langs de Zvezda, Zarya en Unity modules naar het deel van het ruimtestation moeten verplaatsen alvorens ze kun werkgebied bereiken.
Het zonnestelsel in
Op 27 mei werd als proef de hoofdmotor van Amerikaanse planeetverkenner Cassini voor het eerst in vijf jaar ontstoken. Deze hoofdmotor moet feilloos werken om Cassini op 1 juli in een baan om de planeet Saturnus te brengen. Cassini is pas de vierde sonde die Saturnus bezoekt. Eerder vlogen al de Pioneer-11 (1979), de Voyager-1 en -2 (1981) langs de geringde planeet. Cassini is de eerste sonde die in een baan rond Saturnus zal gebracht worden. In januari 2005 zal een door Europa ontwikkelde capsule, Huygens, afdalen in de dampkring van de grootste maan Titan. Cassini en Huygens zijn samen in oktober 1997 gelanceerd, en de ontwikkelingskosten van deze toestellen bedroeg meer dan 3 miljard dollar.
Op 11 juni passeerde Cassini de maan Phoebe op een afstand van 2068 kilometer. Phoebe is met gemiddeld 12,9 miljoen kilometer de verst van Saturnus verwijderde maan, en heeft een doorsnede van ongeveer 200 km. Doordat Phoebe in tegenovergestelde richting als de andere manen rond de planeet beweegt denken astronomen dat dit hemellichaam pas na haar ontstaan door Saturnus is ingevangen. Waarschijnlijk is deze maan ergens anders in het zonnestelsel ontstaan, bijvoorbeeld in de Kuiper-gordel.
Op 1 juli zal Cassini haar hoofdmotor ontsteken om in een baan rond Saturnus te komen. Deze kritische manoeuvre zal van 01:12 uur tot 02:48 uur GMT duren. Doordat het licht, en dus ook radiosignalen, er 84 minuten over doen om de aarde te bereiken (met 300.000 km/sec!), zal men pas om 04:12 uur GMT op zijn vroegst weten of de motor van Cassini goed gewerkt heeft.
De Marsrover Spirit is op 16 juni aangekomen aan de voet van de Columbia Hills (genoemd ter nagedachtenis van het ongeluk met de shuttle vorig jaar). Spirit heeft sinds het begin van haar missie al bijna 3,5 kilometer over het oppervlak afgelegd. De komende weken zal Spirit de heuvels voor haar gaan verkennen. Het enige belangrijke technische probleem is met de motor van het rechtervoorwiel. Dat heeft nu meer elektrisch vermogen nodig dan de motoren in de andere wielen, en vluchtleiders denken dat deze motor hooguit nog enkele honderden meter kan afleggen. Gelukkig bestaan er plannen om de rover met slechts vijf werkende motoren voort te bewegen.
Ook de Marsrover Opportunity is op een nieuwe bestemming aangekomen. Sinds 10 juni verkent deze de middelgrote krater Endurance. De krater, met de afmetingen van een stadion, is ongeveer 17 meter diep en de maximale helling van de kraterwand is 18 graden. Wetenschappers vinden het risico dat Opportunity niet meer uit de krater kan komen aanvaardbaar.
Recente lanceringen
- 25 mei 2004 – 12:34 GMT – Lanceerplaats: Baykonur – Draagraket: Soyuz-U
- Progress M-49 – Massa: 7283 kg – Int. Nr.: 2004-019A
Onbemand vrachtschip met nieuwe voorraden voor het International Space Station.
- Progress M-49 – Massa: 7283 kg – Int. Nr.: 2004-019A
- 28 mei 2004 – 06:00 GMT – Lanceerplaats: Baykonur – Draagraket: Tsyklon-2
- Kosmos-2405 – Massa: 3150 kg – Int. Nr.: 2004-020A
Dit is een elektronische afluistersatelliet. De kunstmaan komt in een cirkelvormige baan op 400 kilometer hoogte, terwijl de hoek met de evenaar 65 graden bedraagt.
- Kosmos-2405 – Massa: 3150 kg – Int. Nr.: 2004-020A
- 10 juni 2004 – 01:28 GMT – Lanceerplaats: Baykonur – Draagraket: Zenit-2
- Kosmos-2406 – Massa: 3200 kg – Int. Nr.: 2004-021A
Dit is weer een elektronische afluistersatelliet. De kunstmaan komt in een baan tussen 846 en 865 kilometer hoogte, terwijl de hoek met de evenaar 71 graden bedraagt.
- Kosmos-2406 – Massa: 3200 kg – Int. Nr.: 2004-021A
- 16 juni 2004 – 22:27 GMT – Lanceerplaats: Baykonur – Draagraket: Proton-M/Briz-M
- Intelsat 10-02 – Massa: 5575 kg – Int. Nr.: 2004-022A
Intelsat 10-02 is een op de Eurostar-3000 bus gebaseerde communicatiesatelliet. Met een massa van 5575 kg is deze kunstmaan de zwaarste communicatiesatelliet ooit gelanceerd. De satelliet komt in een geostationaire baan op 1 graad westerlengte te hangen.
- Intelsat 10-02 – Massa: 5575 kg – Int. Nr.: 2004-022A