Bericht uit de ruimte – Nummer 121

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

ISS en Discovery STS-120: Succesvolle reparatie zonnepaneel
Op 26 oktober werd, tijdens de eerste ruimtewandeling van de gezamenlijke vlucht van ISS en Discovery, de nieuwe koppelmodule Harmony op haar tijdelijke locatie aan de bakboordszijde van de Unity module gekoppeld. Daarnaast maakten ruimtewandelaars Parazynski en Wheelock de electrische verbindingen en koelleidingen tussen segment P6 en de rest van het station los.
Twee dagen later werd P6 met behulp van de robotarm van het station losgemaakt en overhandigd aan de robotarm van de shuttle. Deze operatie werd gadegeslagen door ruimtewandelaars Parazynski en Tani. Diezelfde dag voerde Tani ook een inspectie uit aan het grote rotatiescharnier waarmee de zonnepanelen aan stuurboord naar de zon kunnen worden gericht. Tani vond metaalspanen in het scharnier, waarna NASA besloot deze buiten dienst te stellen totdat de oorzaak van de beschadiging vastgesteld kan worden. Als P6 in haar definitieve positie geplaatst is, is er immers toch al voldoende energie beschikbaar zijn voor de installatie van het Europese Columbus laboratorium gepland voor december.

Tijdens de derde ruimtewandeling op 30 oktober, pakte de robotarm van het ISS het segment P6 over van de shuttlearm en koppelde deze aan het uiteinde van P5. Parazynski en Wheelock maakten vervolgens de electrische verbindingen tussen P6 met de rest van het station. Daarna werd de radiator en het eerste zonnepaneel uitgeklapt. Echter toen het tweede zonnepaneel voor 80% was uitgerold, ontstond er een serieus probleem. Een met zonnecellen bedekte deken, bleef achter een van de geleidedraden hangen, waarna er scheuren tussen enkele dekens ontstonden. De astronauten die binnen in het station het ontplooien van het paneel bewaakten, stopten onmiddellijk de operatie.
Het was noodzakelijk om het paneel eerst te repararen voordat verder gegaan kon worden met de volgende assemblagevluchten wegens het eerder genoemde energieprobleem, en het feit dat als het paneel niet geheel is uitgerold het te slap is en dus niet gedraaid kan worden. Hierdoor konden nu ook de zonnepanelen aan de bakboordszijde de zon niet meer volgen.

Na uitvoerig beraad werd besloten om de geplande vierde en vijfde ruimtewandeling te laten vervallen, en een poging te ondernemen om het zonnepaneel te repareren. Terwijl men op de grond de daarvoor benodigde procedures werden ontwikkeld, maakten de astronauten aan boord reparatiesetjes om de gescheurde dekens weer aan elkaar te bevestigen.
Op 3 november maakten Parazynski en Wheelock de extra ruimtewandeling. Omdat de schade ver buiten het bereik van de robotarm van het station lag, werd een unieke methode gebruikt om de locatie te kunnen bereiken. Allereerst pakte de robotarm van het station de 15-meter lange inspectiestang waarmee het hitteschild van de shuttle wordt geïnspecteerd uit het ruim van de Discovery. Daarna stapte Parazynski op het uiteinde van deze inspectiestang. Vervolgens bewoog de robotarm de stang met Parazynski naar reparatielocatie op het zonnepaneel. Vanuit deze plaats had Parazynski een indrukwekkend uitzicht over het complete complex bestaande uit het ISS en de shuttle. Tevens werd een van de veiligheidsregels tijdelijk genegeerd; mocht er een probleem ontstaan met zijn ruimtepak, dan was Parazynski was te ver verwijderd om de luchtsluis binnen 30 minuten te kunnen bereiken. Ook het feit dat het gedeeltelijk uitgerolde zonnepaneel niet afgezet kon worden (het genereert immers electriciteit als er zonlicht opvalt) hield een electrocutiegevaar in als er electrische draden beschadigd waren geraakt. Om het electrocutiegevaar te verminderen, waren de metalen delen van het ruimtepak van Parazynski met isolerende tape beplakt.

Na de schade van dichtbij te hebben bekeken, bevestigde Parazynski een vijftal strips die de gescheurde dekens van het paneel bij elkaar moesten houden. Toen dat voltooid was, manoeuvreerde de robotarm Parazynski zodanig dat hij weer van de inspectiestang kon afstappen. Daarna werd de inspectiestang aan de shuttlearm overhandigd. Met Parazynski en de robotarm uit te weg, werd het commando gegeven om het resterende deel van het zonnepaneel in kleine stapjes uit te rollen. Zonder problemen kon het paneel worden uitgerold, en net als het aantrekken van een zeil op de benodigde spanning worden gebracht. Na een uitvoerige controle, konden de panelen aan de bakboordszijde van het station de zon weer gaan volgen.

Hoewel sommige doelstellingen van hun vlucht nog niet gehaald waren, hadden de astronauten aan boord van de shuttle en ISS alle reden om tevreden te zijn met deze succesvolle reparatie. Op 5 november ontkoppelde de Discovery en twee dagen later landde de shuttle op het Kennedy Space Center in Florida.

Bemanning ISS voert ruimtewandeling uit
Na het vertrek van de Discovery werd het ISS wordt bewoond door de Expeditie-16 bemanning bestaande uit de Amerikanen Peggy Whitson en Daniel Tani en de Rus Yuri Malenchenko. Gelijk nadat het shuttle ontkoppeld was van de voorzijde van de Destiny module, begon men met de voorbereidingen om de koppelmodule Harmony op haar definitieve locatie te installeren. Daartoe maakten Whitson en Tani op 9 november een ruimtewandeling om de electrische verbindingen tussen de Destiny module en de koppeladapter PMA-2, welke gebruikt wordt de shuttles, te verbreken. De PMA-2 adapter zal namelijk naar het uiteinde van de Harmony module verplaatst worden, waarna het geheel op haar beurt weer aan de voorzijde van de Destiny module gekoppeld zal worden.

Kunstmanen en satellieten

50 jaar na lancering Laika
Op 3 november was het precies vijftig jaar geleden dat de Sovjet-Unie haar tweede satelliet lanceerde. Aan boord van deze Sputnik-2 bevond zich de hond Laika (opmerkelijk feit is trouwens dat het eerste levende wezen van de aarde die in de ruimte reisde van het vrouwelijke geslacht was, terwijl de eerste astronauten bijna allemaal mannelijke testpiloten waren). Helaas stierf Laika al enkele uren na de lancering als gevolg van uitdroging. De temperatuursregeling van haar capsule werkte helaas niet naar behoren. Laika zou haar vlucht sowieso niet hebben overleefd, omdat de capsule niet uitgerust was met een hitteschild en dus niet behouden naar de aarde kon terugkeren.

Russische Proton raket vliegt weer
Slechts 51 dagen na de mislukte lancering van 5 september jongstleden, is er met succes weer een Proton raket gelanceerd. Deze zwaarste Russische raket bracht een drietal navigatiesatellieten in een baan om de aarde. De satellieten maken deel uit van het Russische Glonass navigatienetwerk.

Het zonnestelsel in

Change’e met succes in baan om de maan gebracht
De Chinese sonde Change’e is op 5 november in een baan om de maan gebracht. Daartoe ontstak de sonde gedurende 22 minuten haar hoofdmotor. Change’e is in een voorlopige, elliptische baan tussen 8600 en 200 km boven het oppervlak gebracht. Later zal deze baan verlaagd worden tot zij cirkelvormig is op 200 km hoogte. Momenteel is naast Change’e alleen de begin oktober gelanceerde Japanse sonde Kayuga ook actief in een baan om de maan.

Recente lanceringen

In de tabel hieronder een overzicht van alle recente lanceringen.