Bericht uit de ruimte – Nummer 122

Bericht uit de ruimte is een periodieke nieuwsbrief met een overzicht van actuele gebeurtenissen in de ruimtevaart. De genoemde tijden zijn in UT (Universal Time).

Mensen in de ruimte

ISS: Harmony module gereed voor verdere expansie station
Het ruimtestation ISS wordt momenteel bewoond door de Expeditie-16 bemanning, bestaande uit de Amerikanen Peggy Whitson en Daniel Tani, en de Rus Yuri Malenchenko. Het ruimteschip Soyuz TMA-11 is gekoppeld aan de Zarya module, terwijl het vrachtschip Progress M-61 aan de Pirs module is afgemeerd.
Op 9 november voerde Whitson en Malenchenko de eerste van een drietal geplande ruimtewandelingen uit voordat begin december de Europese laboratoriummodule Columbus geïnstalleerd kan worden. Tijdens deze eerste ruimtewandeling maakten ze de elektrische verbindingen los tussen de koppeladapter PMA-2 en het Destiny laboratorium.
Drie dagen later maakte de robotarm zich vast aan de PMA-2, waarna de bouten waarmee de adapter aan Destiny bevestigd was losgedraaid. De robotarm positioneerde de PMA-2 vervolgens tegen het uiteinde van de Harmony module waarna deze twee met elkaar verbonden konden worden.
Op 15 november werd vervolgens de combinatie Harmony/PMA-2 losgemaakt van haar tijdelijke positie op de Unity module, en werd het geheel naar de voorzijde van het station gebracht om in haar definitieve locatie aan Destiny gekoppeld te worden. Hiermee bevindt de PMA-2 weer in een geschikte positie om als koppelpoort voor bezoekende shuttles te fungeren.

Op 20 november konden Whitson en Tani de tweede ruimtewandeling uitvoeren, gedurende welke ze electrische verbindingen tussen Harmony en Destiny aanlegden en koelleidingen installeerden. Op 24 november zal de derde en laatste ruimtewandeling worden uitgevoerd, waarna Harmony gereed moet zijn om begin december de shuttle Atlantis met het Europese laboratorium Columbus te kunnen ontvangen. Harmony dient als koppelmodule waaraan de Europese en Japanse modules bevestigd zullen worden, en als zodanig is het functioneren van Harmony kritisch voor het ISS.

Europees ruimtelaboratorium Columbus gereed voor lancering
Op 10 november is de space shuttle Atlantis is samen met haar externe brandstoftank en opduwraketten op haar mobiele lanceerplatform, naar lanceerplaats 39A van het Kennedy Space Center gebracht. Al eerder was de lading, het Europese ruimtelaboratorium Colombus, in een speciale container naar de startplaats gebracht. De Columbus module werd op 11 november in het vrachtruim van de Atlantis geïnstalleerd.
Atlantis zal op zijn vroegst op 6 december gelanceerd worden voor missie STS-122, de vierde en laatste shuttlevlucht van dit jaar. De zeven astronauten, waaronder twee Europeanen, zullen Columbus aan het ISS bevestigen en de module activeren. Columbus is de belangrijkste bijdrage van Europa aan het ISS project, en het project heeft, mede door herhaaldelijke wijzigingen en vertragingen van Amerikaanse zijde, bijna 20 jaar in beslag genomen.

Kunstmanen en satellieten

Geslaagde vlucht Delta-4 Heavy raket
De tweede vlucht van de Delta-4 Heavy raket op 11 november is een volledig succes geworden. Dit was tevens de eerste operationele vlucht, daar de lading een Amerikaanse militaire satelliet was. De Delta-4 Heavy is naast de space shuttle de krachtigste Amerikaanse draagraket, en zij gebruikt drie identieke eerste trappen welke naast elkaar geplaatst zijn.
Tijdens de eerste lancering in december 2004 werd de gewenste baan niet bereikt, omdat de motoren van de eerste trap 9 seconden te vroeg werden uitgeschakeld. Dat gebeurde toen er door cavitatie dampbelletjes in de brandstofleidingen ontstonden, wat door de sensors verkeerd geïntepreteerd werd als een teken dat de brandstof op was, waarop de computer de motoren te vroeg uitschakelde. Gelukkig was er bij die eerste lancering alleen een testmassa aan boord. Het onderzoek naar het cavitatieprobleem heeft zo’n lange tijd in beslag genomen, door de complexiteit van de drie tegelijkertijd werkende rakettrappen.

Het zonnestelsel in

Rosetta passeert de Aarde op weg naar komeet
De in 2004 gelanceerde Europese ruimtesonde Rosetta, op weg naar de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko, heeft op 13 november voor de tweede maal de aarde gepasseerd. De kortste passage vond plaats om 20:57 uur op een hoogte van 5300 kilometer boven de zuidelijke Grote Oceaan. Tijdens de passage testte men de instrumenten aan boord, en zo nam Rosetta diverse foto’s van de aarde en de maan en verrichtte diverse andere metingen.
Rosetta zal in november 2009 voor de laatste maal de aarde passeren, waarna de sonde in 2014 als eerste sonde in een baan om een komeet gebracht zal worden. Ook zal Rosetta een klein landertje naar het oppervlak van de komeetkern sturen. Al eerder, in september 2008, zal Rosetta de planetoïde 2867 Steins passeren.

Recente lanceringen

In de tabel hieronder een overzicht van alle recente lanceringen.